Προβληματισμός επικρατεί για την στάση, που τηρούν ορισμένες μονές του Αγίου Όρους απέναντι στη ρωσική κυβέρνηση και στις μεθοδεύσεις για την διάδοση της προπαγάνδας, τόσο σχετικά με την εισβολή στην Ουκρανία, όσο και για την γενικότερη πολιτική της Μόσχας απέναντι στη Δύση.
Η Ιερά Πατριαρχική και Σταυροπηγιακή Μονή Αγίου Παντελεήμονος στον Άθω, περισσότερο γνωστή ως Ρωσικό Μοναστήρι, είναι μία εκ των είκοσι μονών του Αγίου Όρους, όπου καταφθάνουν συχνά Ρώσοι ηγέτες, επιχειρηματίες και άλλες προσωπικότητες για προσκύνημα.
Ο ίδιος ο Βλαντιμίρ Πούτιν είχε επισκεφθεί για δεύτερη φορά την μονή τον Μάϊο του 2016 και έμεινε τρεις ώρες, επιθυμώντας να προσευχηθεί και να απομονωθεί. Είχε μιλήσει μάλιστα στους μοναχούς, εξυμνώντας τον ρόλο της εκκλησίας και της σημασίας της θρησκευτικής πίστης.
Εδώ βίντεο από την επίσκεψη (Alpha/enikos.gr)
Υπήρξαν εποχές, που χαρακτηρίζονταν από τα ρωσικά σχέδια του εθνικιστικού Πανσλαβισμού. Ο Πανσλαβισμός αποτέλεσε εργαλείο του Ρωσικού επεκτατισμού στην εξωτερική πολιτική που επεκτεινόταν και στις εκκλησιαστικές δικαιοδοσίες. Απλώθηκε μάλιστα και στο Άγιο Όρος. Ειδικότερα, την περίοδο 1874-1875 οι Ρώσοι μοναχοί προσπαθούσαν να ελέγξουν τη διοίκηση της Μονής Αγίου Παντελεήμονος με αποτέλεσμα να ανακύψουν φιλονικίες και εντάσεις.
Κατά τη διάρκεια του δευτέρου ημίσεoς του 19ου μ.Χ. αιώνoς, με δεδομένη την αποσύνθεση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, έχουμε την αναζωπύρωση της ιδεολογίας του Πανσλαβισμού και την προσπάθεια της Ρωσίας να διεισδύσει στα Βαλκάνια. Στο πλαίσιο αυτής της πολιτικής επιχειρήθηκε και η διείσδυση στο Άγιο Όρος.
Ντοκουμέντα για διάδοση του Πανσλαβισμού
Σε έγγραφο του 1872 από το κομιτάτο της Πετρούπολης προς τον γενικό πρόξενο της Ρωσίας στη Θεσσαλονίκη γίνεται λόγος για την προώθηση της Σλαβικής υποθέσεως και ο σχεδιασμός μιας σειράς κινήσεων προς αυτήν την κατεύθυνση: διάθεση δεκάδων χιλιάδων ρουβλιών ετησίως, σύσταση αποθήκης όπλων στο ρωσικό μοναστήρι του Αγίου Παντελεήμονος, αποστολή βιβλίων και άλλων μέσων προπαγάνδας, εγκατάσταση μοναχών με σκοπό τη δημογραφική αλλοίωση της Αθωνικής Πολιτείας και τη μεταμόρφωση «του μέρους τούτου εις Χώραν ουσιαστικώς Σλαβικήν».
Η Ιερά Πατριαρχική και Σταυροπηγιακή Μονή Αγίου Παντελεήμονος.
Καθώς η ίδρυση νέων μονών απαγορευόταν από τον Κανονισμό του Όρους, οι Ρώσοι αγόραζαν παλιά σπίτια και οικοδομούσαν σε αυτά μεγαλοπρεπή κτίρια, στα οποία συγκεντρωνόταν πλήθος νέων μοναχών που προέρχονταν από τη Ρωσία. Πολλές από αυτές τις αδελφότητες ζητούσαν στη συνέχεια τον προβιβασμό τους σε κοινοβιακές Σκήτες, γεγονός το οποίο με την έγκριση της Ιεράς Κοινότητας του Αγίου Όρους και του Οικουμενικού Πατριαρχείου μερικές φορές επιτεύχθηκε, όπως στην περίπτωση της Σκήτης του Αγίου Ανδρέα (Σεράι), η οποία βρίσκεται υπό τη δικαιοδοσία της Μονής Βατοπεδίου στις Καρυές, και της Σκήτης του Προφήτου Ηλιού, η οποία βρίσκεται υπό τη δικαιοδοσία της Μονής Παντοκράτορος.
Με την επανάσταση στη Ρωσία τον Οκτώβριο του 1917 και την επικράτηση των Μπολσεβίκων τερματίστηκε κάθε υποστήριξη από τη Σοβιετική Ένωση προς τους Ρώσους αγιορείτες μοναχούς. Αυτοί απομονώθηκαν ακόμη περισσότερο με την υπογραφή της Συνθήκη της Λοζάνης, με την οποία αναγνωρίστηκε η κυριαρχία του ελληνικού κράτους επί του Αγίου Όρους. Σταδιακά αποκόπηκαν από κάθε επαφή με την πατρίδα τους, η ηλικία τους μεγάλωνε, ο αριθμός τους μειωνόταν, τα κελιά τους ερημώνονταν και οι Σκήτες του Αγίου Ανδρέα και του Προφήτου Ηλιού πέρασαν σε ελληνικά χέρια.
Ο Βλαντίμιρ Πούτιν έκανε εμφανές αυτό το ενδιαφέρον με την επίσκεψή του στο Άγιο Όρος στις 9 Σεπτεμβρίου 2005.
Το ενδιαφέρον για το Βατοπέδι
Το ενδιαφέρον της Ρωσίας απλώθηκε και προς άλλες μονές, όπως στο Βατοπέδι, για το οποίο δημοσιεύεται εκτενές άρθρο στην ιστοσελίδα iefimerida.gr
Αναφέρει το άρθρο:
Tα τελευταία χρόνια, όταν στρωνόταν η «τράπεζα» στο Βατοπέδι, στο κύριο γεύμα που προσφέρεται μετά τη Θεία Λειτουργία, δίπλα από το μαρμάρινο τραπέζι του ηγουμένου και των γηραιών μοναχών βρισκόταν πάντοτε η «ρωσική» παρέα.
Οι μοναχοί έσπευδαν να εξυπηρετήσουν το τραπέζι που ήταν αποκλειστικά ρωσόφωνο, ώστε να μην του λείψει τίποτα. Ένας μοναχός αναλάμβανε πάντοτε χρέη διερμηνέα. Για να εξηγεί τα λόγια του «γέροντα» (σ.σ.: του ηγουμένου Εφραίμ).
Συνδαιτυμόνες του ρωσικού τραπεζιού ήταν κυρίως μεγαλοεπιχειρηματίες από τη Μόσχα, την Αγία Πετρούπολη, ακόμη και τη μακρινή Σιβηρία. Με παρόμοια ισχύ και επιρροή όπως του Konstantin Malofeyev, του ισχυρού ολιγάρχη που το FBI κατηγορεί πως έστησε στην Ελλάδα ένα ρωσικό προπαγανδιστικό δίκτυο.
Οι ισχυρές προσωπικότητες που κατέφθαναν ιδιωτικώς στο Άγιον Όρος και κυρίως στο Βατοπέδι στάθμευαν τα ιδιωτικά τους τζετ στη Θεσσαλονίκη, άφηναν τις συζύγους και τα παιδιά στη Χαλκιδική και αφιέρωναν λίγες μέρες στην πνευματική ανάπαυση.
Η Μονή Βατοπεδίου, που αποτέλεσε τα τελευταία δεκαπέντε χρόνια τον σύνδεσμο της Ελλάδας με τους «αδελφούς» ορθόδοξους Ρώσους.
Περισσότερο ακόμη και από το «ρωσικό» μοναστήρι στο Άγιον Όρος. Το Βατοπέδι ήταν πάντοτε σημείο συνάντησης Ρώσων που οι Αμερικανοί ονομάζουν «ολιγάρχες» και ισχυρών προσώπων της ρωσικής κοινωνίας. Πρόσωπα που σχεδόν λάτρευαν τον ηγούμενο Εφραίμ. Και του είναι πιστοί, σχεδόν όσο και στον Βλαδίμηρο Πούτιν. Άλλωστε κανένας άλλος κληρικός δεν είχε ανοικτή γραμμή επικοινωνίας με τον «τσάρο», όπως ο ηγούμενος Εφραίμ. Και αυτό οι Ρώσοι το σέβονταν. Μην ξεχνάμε πως ο ίδιος ο πανίσχυρος Πούτιν παρενέβη δημόσια όταν ο Εφραίμ προφυλακίστηκε για την υπόθεση Βατοπεδίου και σχεδόν απαίτησε από την τότε ελληνική κυβέρνηση την αποφυλάκισή του.
Ο Βλαντιμίρ Πούτιν στην τελευταία επίσκεψή του στο Άγιον Όρος, με τον Π. Παυλόπουλο και τον Ν. Κοτζιά στη φωτογραφία
Οι δεσμοί με το Κρεμλίνο
Οι σχέσεις της Μονής Βατοπεδίου, αλλά και άλλων μητροπόλεων, με το Πατριαρχείο Μόσχας και κατ’ επέκταση το Κρεμλίνο δεν κρατήθηκαν ποτέ κρυφές. Το αντίθετο μάλιστα. Οι Ρώσοι αναγνώριζαν το πολυσχιδές έργο της Μονής Βατοπεδίου, του ηγουμένου Εφραίμ και τον στήριζαν πάντοτε με κάθε τρόπο. Και το Βατοπέδι με τη σειρά του δεν άφησε κανέναν παραπονεμένο. Με την ισχυρή οικονομική του επιφάνεια -ακόμη και την περίοδο που λόγω της υπόθεσης Βατοπεδίου οι τραπεζικοί του λογαριασμοί ήταν δεσμευμένοι, λένε άνθρωποι που έχουν βάλει στόχο να ξετυλίξουν το ρωσικό δίκτυο προπαγάνδας- το Βατοπέδι στήριζε αφειδώς και με εντυπωσιακούς αριθμούς για μοναστήρι, όπως λέγεται, μητροπόλεις, αρχιερείς και εκκλησιαστικά μέσα.
Μοναδική υποχρέωση; Να λέγεται ένας καλός λόγος -και ποτέ κακός- για το Πατριαρχείο Μόσχας και τους Ρώσους «αδελφούς». Ακόμη και όταν η διένεξη ανάμεσα σε Μόσχα και Οικουμενικό Πατριαρχείο έφθασε στα άκρα με αφορμή την παραχώρηση της Αυτοκεφαλίας στην Εκκλησία της Ουκρανίας, το Βατοπέδι -παρότι πνευματικά ανήκει στο Πατριαρχείο ως αγιορείτικη μονή- επέμενε να αναπαράγει με σθένος τις ρωσικές θέσεις.
Πανάκριβες τηλεοπτικές και κινηματογραφικές παραγωγές
Σε δεκάδες μητροπόλεις στην Ελλάδα και την Κύπρο το Βατοπέδι διένειμε κάθε μήνα ανθρωπιστικό υλικό αξίας εκατοντάδων χιλιάδων ευρώ για τον φτωχό λαό. Όταν τα μνημόνια πέρασαν και η κατάσταση βελτιώθηκε, το Βατοπέδι χρηματοδοτούσε μέσω του Ινστιτούτου «Μάξιμος ο Γραικός» πανάκριβες τηλεοπτικές και κινηματογραφικές παραγωγές (όπως π.χ. για τον Άγιο Νεκτάριο, με πρωταγωνιστή τον Άρη Σερβετάλη), αλλά και άλλες πολιτιστικές εκδηλώσεις. Έστησε στο κέντρο της Αθήνας τηλεοπτικά στούντιο τελευταίας τεχνολογίας για το εκκλησιαστικό του πρακτορείο ειδήσεων (orthodoxianewsagency.gr), μεταδίδοντας ειδήσεις στα ελληνικά και τα ρωσικά. Μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία το… εκκλησιαστικό πρακτορείο του Βατοπεδίου κατακεραύνωνε (!) τη «δυτική προπαγάνδα των ΜΜΕ» (sic), όπως αναφέρει συχνά πυκνά στο διαδικτυακό ραδιόφωνο του Βατοπεδίου η διευθύντρια του πρακτορείου ειδήσεων του Βατοπεδίου, δημοσιογράφος Μαρία Γιαχνάκη.
Φυσικά, οι θέσεις της ρωσικής πρεσβείας, που έβαλε ευθέως κατά της ελληνικής κυβέρνησης, αναπαράγονται ως έχουν από τα μέσα της Μονής Βατοπεδίου. Οι Αρχές γνωρίζουν πως το Ινστιτούτο που το Βατοπέδι αναπτύσσει τις διάφορες δραστηριότητες (άλλες σεβαστές και άλλες προπαγανδιστικές υπέρ των Ρώσων) χρηματοδοτούνται από ρωσικά κεφάλαια. Κάποιοι ονομάτισαν μάλιστα ως μέγα χορηγό τον Konstantin Maloveyev, τον Τζακ Χάνικ που συνελήφθη ως «μπροστινός» του Ρώσου ολιγάρχη στην Ελλάδα και του κουμπάρου του Ρώσου ολιγάρχη, Γιάννη Καραγιώργη.
Οι ιδιαίτερες σχέσεις τού Μaloveyev με το Βατοπέδι αποδεικνύονται περίτρανα από την ιδιαίτερη προβολή που τυγχάνει από τα «εκκλησιαστικά μέσα Βατοπεδίου». Επίσης, ο ηγούμενος Εφραίμ έχει υποστηρίξει δημόσια το think tank με τον ελληνόφωνο τίτλο Katehon, στο οποίο προεδρεύει ο Ρώσος ολιγάρχης.
Μέσω της Ορθόδοξης Εκκλησίας κυρίως βρήκαν έναν εύσχημο τρόπο να διαδώσουν στην Ελλάδα και την Κύπρο τις θέσεις του Κρεμλίνου. Είναι κοινό μυστικό άλλωστε πως οι σχέσεις του Πατριαρχείου Μόσχας και του Κρεμλίνου ταυτίζονταν απόλυτα. Όχι τόσο ο Πατριάρχης Μόσχας αλλά ο Μητροπολίτης Βολοκολάμσκ Ιλαρίωνας αναπαρήγαγε άκριτα τις θέσεις του συστήματος Πούτιν.
Μητροπόλεις στην υπηρεσία της Μόσχας
Το Πατριαρχείο Μόσχας την τελευταία δεκαετία στήριξε ενεργά κυρίως τέσσερις μητροπόλεις: Πατρών, Μεσογαίας, Βεροίας και Κερκύρας. Οι συγκεκριμένοι μητροπολίτες επισκέπτονταν με ιερές εικόνες και λείψανα αγίων τις μεγάλες ρωσικές πόλεις και μέσα από τον ρωσικό οβολό ενίσχυαν τις μητροπόλεις και το έργο τους.
Από την άλλη, ήταν οι άνθρωποι που ποτέ δεν άκουγες κακό λόγο για το Πατριαρχείο Μόσχας ή κάποια καταδίκη για τις ενέργειες του Κρεμλίνου, ειδικά για το θέμα της Ουκρανίας. Ένα «γαλατικό» χωριό φίλων του Πούτιν εντός της ιεραρχίας, που υπό τον Αρχιεπίσκοπο Ιερώνυμο συντάχθηκε απόλυτα στη γραμμή της Δύσης και του Οικουμενικού Πατριάρχη. Οι συγκεκριμένοι μητροπολίτες αποτέλεσαν, «αφελώς ίσως πάνω στην αγωνία τους να κάνουν έργο και να βρουν πόρους», σημειώνουν μητροπολίτες, μέρος του μηχανισμού ρωσικής προπαγάνδας.
Διαδικτυακά μέσα με «εθνικές ευαισθησίες» και σεβασμό στην Ορθοδοξία, όπως διατείνονται, (orthodoxianewsagency.gr, romfea.gr, pentapostagma.gr, τηλεόραση 4E κ.λπ.) ενίσχυσαν τη ρωσική προπαγάνδα. Σε μερικά από αυτά γίνεται ήδη έρευνα για τον τρόπο χρηματοδότησής τους, τα έσοδα και τα έξοδα που κάνουν και το ρόλο που έπαιξαν τα τελευταία δεκαπέντε χρόνια.
Στις αρμόδιες υπηρεσίες της κυβέρνησης επικρατεί προβληματισμός, στο Άγιο Όρος έχουν θορυβηθεί και αναμένεται πολύ σύντομα να υπάρξουν εξελίξεις.
