Έφυγε από τη ζωή, σε ηλικία 92 ετών, ο ομότιμος καθηγητής Γεωφυσικής Βασίλης Παπαζάχος, ο επιστήμονας που με το έργο του πρόσφερε πολλά στη Θεσσαλονίκη και σε ολόκληρη την χώρα ως πρωτοπόρος στα θέματα των σεισμών και της αντισεισμικής θωράκισης.
Γεννήθηκε το 1930 στο Σμόκοβο Καρδίτσας, όπου τέλειωσε το Δημοτικό Σχολείο και αποφοίτησε από το 9ο νυχτερινό Γυμνάσιο Αθηνών. Σπούδασε Φυσική στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και πήρε διδακτορικό από το ίδιο Πανεπιστήμιο (1961). Μετεκπαιδεύτηκε στις ΗΠΑ (1961-1964) όπου έλαβε ανώτερο δίπλωμα Γεωφυσικού.
Διορίσθηκε βοηθός στο Γεωδυναμικό Ινστιτούτο του Αστεροσκοπείου Αθηνών (1956) και επιμελητής στο ίδιο Ινστιτούτο (1961). Εκλέχτηκε παμψηφεί τακτικός Καθηγητής Γεωφυσικής στο ΑΠΘ (1977), διευθυντής του Τομέα Γεωφυσικής (1983-1996), Πρόεδρος του Τμήματος Γεωλογίας του ΑΠΘ (1982-1987) και διετέλεσε Πρόεδρος του Δ.Σ. του Ινστιτούτου Τεχνικής Σεισμολογίας και Αντισεισμικών Κατασκευών – ΙΤΣΑΚ (1983-1999).
Δίδαξε επί σειρά δεκαετιών 14 μαθήματα Γεωφυσικής, συνέγραψε 9 βιβλία πανεπιστημιακού επιπέδου και καθοδήγησε την εκπόνηση 16 διδακτορικών διατριβών. Συγκρότησε τρεις ερευνητικές ομάδες (1964, 1977, 1980) από σημαντικό αριθμό νέων επιστημόνων που κατέλαβαν υψηλές πανεπιστημιακές θέσεις ή στελέχωσαν ερευνητικούς ή άλλους φορείς.
Δημοσίευσε πάνω από 200 πρωτότυπες επιστημονικές εργασίες σε διεθνή επιστημονικά περιοδικά και πρακτικά συνεδρίων. Στο επιστημονικό του έργο υπάρχουν πάνω από 1000 αναφορές άλλων επιστημόνων σε διεθνείς δημοσιεύσεις. Πρωτοστάτησε στην ίδρυση του πρώτου Ελληνικού δικτύου σεισμογράφων (1965), του πρώτου τηλεμετρικού δικτύου σεισμογράφων (1981) και του δικτύου επιταχυνσιογράφων του Ινστιτούτου Τεχνικής Σεισμολογίας και Αντισεισμικών Κατασκευών (1981).
Συνέβαλε στον αντισεισμικό σχεδιασμό πολλών μεγάλων τεχνικών έργων, στη διαμόρφωση της αντισεισμικής πολιτικής της χώρας και στην ενημέρωση των Ελλήνων πολιτών πάνω σε θέματα αντισεισμικής προστασίας. Δημοσίευσε σειρά άρθρων πάνω σε γενικότερα θέματα έρευνας και παιδείας, συμμετείχε ενεργά σε συνδικαλιστικά όργανα του κλάδου του και ανέπτυξε ευρύτερη κοινωνική δράση (μέλος διοικητικού συμβουλίου δημοτικής επιχείρησης κ.λ.π.).
……………………………………………………………….
Ο Βασίλης Παπαζάχος και η προσφορά του στη Θεσσαλονίκη και σε ολόκληρη την χώρα
Ο Βασίλης Παπαζάχος σε μία από τις συνεντεύξεις του στον Ν. Δημαρά.
Γίνεται ένας σεισμός και κουνιέται συθέμελα η Θεσσαλονίκη. Τα μάρμαρα των γραφείων στα γραφεία της ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ στην οδό Μοναστηρίου 85 τρίζουν και σχεδόν κροταλίζουν.
Άρθρο του Ν. Δημαρά
Τρόμος και συναγερμός στις 11.04 το βράδυ της 20ης Ιουλίου. . Εγώ μιλούσα στο τηλέφωνο με τον αείμνηστο μητροπολίτη Ιερισσού, Αγίου Όρους και Αδραμερίου, Παύλο, κάνοντας ρεπορτάζ για κάποια κτήματα των ιερών μονών.
Και καθώς σείεται ο τόπος κόβεται το τηλέφωνο και μένει μετέωρη η ευχή του σεβασμιωτάτου ” ο Θεός να βοηθήσει”.
Φόβος και τρόμος στα γραφεία. Οι πιο πολλοί πεταχτήκαμε στα μπαλκόνια του Α ορόφου, ενώ μερικοί συνάδελφοι κρύφτηκαν κάτω από τα χοντρά ξύλινα γραφεία.
Σε λίγο κατεβήκαμε όλοι κάτω, στην αλάνα απέναντι από τα γραφεία δίπλα στο Σιδηροδρομικό Σταθμό. Μόνος ακίνητος στην καρέκλα του ο διευθυντής Κώστας Δημάδης. Σε λίγο βγαίνει στο μπαλκόνι και μας φωνάζει: “Ελάτε πάνω”. Και ανεβήκαμε με την ψυχή στο στόμα.
Και αρχίσαμε να ψάχνουμε. Άλλοι έτρεξαν στην πόλη για να δούμε τι συμβαίνει. Σε λίγο η γραμμή του τηλεφώνου λειτούργησε. Τηλεφωνήματα παντού.
Πρώτα στο Αστεροσκοπείο Αθηνών.
– Καθηγητής Ι. Δρακόπουλος:
-Πόσο ήταν ο σεισμός, κύριε καθηγητά;
– 6,5 Ρίχτερ, παιδί μου. (Εγώ τότε 28 χρονών).
– Θα ξανακάνει;
– Ουδείς γνωρίζει…
Ο τρόμος συνεχίζεται και ο καθηγητής εξ Αθηνών μας πληροφορεί ότι στη Θεσσαλονίκη βρίσκεται ο συνάδελφός του της Γεωφυσικής Βασίλης Παπαζάχος. Μας δίνει και τα τηλέφωνα.
Αυτό ήταν. Έτσι άρχισε η γνωριμία με τον καθηγητή Παπαζάχο, που είχε δίπλα του μια μικρή ομάδα νέων επιστημόνων και άμεσο βοηθό τον σεισμολόγο Γιώργο Λεβεντάκη, που έφυγε νωρίς από την ζωή.
Για ένα διάστημα μιλούσαμε σχεδόν καθημερινά στο τηλέφωνο, καθώς συνεχίζονταν οι μετασεισμοί.
Μια βραδιά μου λέει: Μην γράφετε “εντάσεως”, ούτε “ισχύος”. Να γράφετε “μεγέθους”. Είναι η ποσότητα της ενέργειας, που εκλύεται από την εστία του σεισμού. Πέστο και στους συναδέλφους σου.
Μετά μάθαμε για τα ρήγματα, για τις σεισμογενείς ζώνες και για την διαδικασία γένεσης του κάθε σεισμού. Με κάλεσε στο γραφείο του και μου έδωσε δυο βιβλία γεωλογίας και σεισμολογίας. Τα διάβασα σε τρεις μέρες. Αλλιώς δεν θα μπορούσα να κάνω σωστό ρεπορτάζ.
Συνέδρια, διαλέξεις και δίκτυα σεισμογράφων
Και πόσα δεν μάθαμε από τον καθηγητή! Όχι μόνο εγώ, αλλά όλοι. Όσα έλεγε γίνονταν κανόνας για όλους μας και για την πόλη ολόκληρη. Άρχισε να οργανώνει συνέδρια, έφερνε σπουδαίους καθηγητές από Ουψάλα, Βουκουρέστι και Αμερική και έπεισε τον Κωνσταντίνο Καραμανλή να διαθέσει 500.000.000 δραχμές για να γίνει στη Θεσσαλονίκη ο Σεισμολογικός Σταθμός.
Μετά βρήκε προγράμματα και οργάνωσε δίκτυα σεισμογράφων σε ευαίσθητες περιοχές, όπως στα Επτάνησα. Βάσει των καταγραφών και του ιστορικού συνέθεσε την λεγόμενη πρόγνωση μακράς διαρκείας, που την παρουσίασα πρώτη φορά στη ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ με δική του επιλογή.
Μετά ήρθε η ομάδα του ΒΑΝ, που έλεγε ότι έκανε πρόγνωση σεισμών βραχείας διάρκειας. Ήρθαν στο αμφιθέατρο της Πολυτεχνικής του ΑΠΘ οι τρεις της ομάδας (Βαρώτσος, Αλεξόπουλος, Νομικός) και ο Παπαζάχος μαζί με άλλους επιστήμονες τους απέδειξαν ότι η μέθοδός τους ήταν έωλη, όπως και απεδείχθη τελικά, παρότι συντάχθηκε μαζί τους και ο νεότερος Τσελέντης.
Τι άλλο να πούμε για τον Βασίλη Παπαζάχο, που έφυγε σήμερα πλήρης ημερών, σε ηλικία 92 ετών.
Όπως έγραψα και σε ένα άλλο σχόλιό μου ήταν κορυφαίος επιστήμονας με σπουδαίο έργο στη Θεσσαλονίκη.
Ιδρυτής του Εργαστηρίου γεωφυσικής του ΑΠΘ και του Σεισμολογικού Σταθμού.
Δίδαξε πολλούς νέους επιστήμονες και καθιέρωσε τη βασική γνώση για τους σεισμούς στην Ελλάδα. Πάλεψε για την αντισεισμική θωράκιση της χώρας και εργάστηκε άοκνα για την πρόγνωση σεισμών μακράς διάρκειας. Και ως σοφός επιστήμονας καθιέρωσε το γνωστό:
“Πρέπει να μάθουμε να ζούμε με τους σεισμούς”.
Και πρόσθετε με αγωνία:
“Να τους πείτε (στους πολιτικούς) να παίρνουν μέτρα αντισεισμικής θωράκισης. Αυτό θα σώσει την πόλη και την χώρα ολόκληρη”.
Του χρωστάμε όλοι πολλά, ιδίως εδώ στη Θεσσαλονίκη.
Καλό αιώνιο ταξίδι δάσκαλε.
