Ο Υφυπουργός Εσωτερικών (Μακεδονίας και Θράκης) Θεόδωρος Καράογλου συγκαλεί σύσκεψη εργασίας την Τετάρτη 15 Ιουλίου 2020 και ώρα 12.30, στην αίθουσα συσκέψεων του Διοικητηρίου, με θέμα την ανάδειξη των “Απολυμαντηρίων” της Αρετσούς ως τόπο ιστορικής μνήμης των Ελλήνων του Πόντου.
Κατά τη διάρκεια της θα αξιολογηθούν προτάσεις αναφορικά με την ανάδειξη του ποντιακού πολιτισμού και της ποντιακής ιστορίας, όπως ορίζει το ΦΕΚ 2009/2019 (τεύχος Β’) βάσει του οποίου προχώρησε η Σύσταση Μεικτής Επιτροπής με την ονομασία “Επιτροπή επεξεργασίας προτάσεων για τη διατήρηση της ιστορικής μνήμης των Ελλήνων του Πόντου”.
Στη σύσκεψη έχουν προσκληθεί να συμμετέχουν ο Περιφερειάρχης Κεντρικής Μακεδονίας κ. Απόστολος Τζιτζικώστας, ο Δήμαρχος Καλαμαριάς κ. Γιάννης Δαρδαμανέλης και εκπρόσωποι της Παμποντιακής Ομοσπονδίας Ελλάδας, της Επιτροπής Ποντιακών Μελετών, της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Ποντιακών Σωματείων, της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Σωματείων Ελληνοποντίων Παλιννοστούντων, καθώς και της Επώνυμης Έδρας Ποντιακών Σπουδών του ΑΠΘ/ Τμήμα ιστορίας-αρχαιολογίας. Επίσης, έχουν προσκληθεί εκπρόσωποι των Υπουργείων Παιδείας, Πολιτισμού, Περιβάλλοντος και Οικονομικών.
Σε δήλωσή του για την αυριανή σύσκεψη, ο Υφυπουργός Εσωτερικών (Μακεδονίας και Θράκης), κ. Θεόδωρος Καράογλου, αναφέρει: “Ο Ελληνισμός έχει βιώσει την οδύνη της προσφυγιάς. Πόνεσε, μάτωσε, δάκρυσε, όσο κανένας άλλος λαός. Οι Έλληνες του Πόντου, της Μικράς Ασίας, της Θράκης, έζησαν την τραγωδία του ξεριζωμού, χωρίς ποτέ να χάσουν την υπερηφάνεια και την αξιοπρέπειά τους.
Στο βαθμό που ο πολιτισμός ταυτίζεται με την ιστορία και σε μια προσπάθεια συντήρησης της ιστορικής μνήμης, αποτελεί χρέος τιμής να ανακηρυχθεί ο χώρος των “Απολυμαντηρίων” της Αρετσούς σε τόπο ανάδειξης του ξεριζωμού, των κακουχιών, του πόνου του Ελληνισμού, μα και συνέχειας του Έθνους μας”.
Ιστορικές αναφορές για δραματικές στιγμές
Η ανάδειξη του χώρου των απολυμαντηρίων υπήρξε μακροχρόνιο αίτημα Προσφυγικών οργανώσεων και πολιτών. Σύμφωνα με τα ιστορικά στοιχεία, η παραθαλάσσια έκταση από εκεί που βρίσκεται σήμερα το Παλατάκι του Κυβερνείου μέχρι τη μαρίνα της Αρετσούς (τα λεγόμενα Απολυμαντήρια) χρησιμοποιήθηκε ως χώρος αποβίβασης, απολύμανσης και αρχικής συγκέντρωσης προσφύγων.
Εκεί υπήρχαν δύο παραπήγματα κοντά στην παραλία στα οποία γίνονταν η απολύμανση, για τα μεν ρούχα υπήρχε ο λεγόμενος κλίβανος και για τους ανθρώπους το λουτρό. Μετά οι πρόσφυγες στεγάστηκαν προσωρινά σε σκηνές κοντά στην παραλία ή προωθούνταν σε προσφυγικούς καταυλισμούς στο κέντρο της Καλαμαριάς.
Σύμφωνα με μαρτυρίες και καταγραφές από το 1916 έως το 1924 κατέφτασαν στα «Απολυμαντήρια» περίπου 355.000 άτομα συνολικά, πρόσφυγες από τη Μικρά Ασία , την Θράκη, τον Καύκασο και τον Πόντο, ενώ από αυτούς 22.000 άτομα, (πολλά παιδιά), άφησαν μέσα στους χώρους αυτούς την τελευταία τους πνοή.
Ο χώρος αυτός χρησιμοποιήθηκε εκείνα τα χρόνια, ως τόπος απολύμανσης και καραντίνας για να προληφθεί η μετάδοση ασθενειών στον τοπικό πληθυσμό. Ο τύφος και η δυσεντερία θέριζαν, οι συνθήκες διαβίωσης ήταν άθλιες. Οι πρόσφυγες, μετά τα βάσανα και τις ταλαιπωρίες, τους διωγμούς που είχαν υποστεί στις προγονικές τους πατρίδες, κατέφταναν στην ακτή της Καλαμαριάς και διέμεναν σε πρόχειρα παραπήγματα, εκτεθειμένοι σε ασθένειες και σε αντίξοες καιρικές συνθήκες.
Αρχικά εγκαταστάθηκαν στην Αρετσού 224 οικογένειες, όπως φαίνεται από τον αριθμό των οικοπέδων στην αποτύπωση της περιοχής από την Πρόνοια. Οι δρόμοι της Αρετσούς, τουλάχιστον από το 1932, έφεραν ονόματα προσώπων που είχαν σχέση με την ίδρυση του συνοικισμού και την περίθαλψη των κατοίκων του, ή άλλων σημαντικών προσωπικοτήτων.
Στην αρχή της οικοδόμησής του, ο συνοικισμός είχε περιορισμένη έκταση και περιελάμβανε, σε μια λασπώδη και αδιάβατη το χειμώνα περιοχή, μιας και το έδαφος της είναι αργιλώδες, λίγες ομοιόμορφες ισόγειες κατοικίες, που είχαν έκταση μαζί με τον κήπο τους, 300 τ.μ.
