Ένα χρονογραφικό οδοιπορικό μέσω της Εγνατίας και της Ιονίας οδού με απρόοπτα, εκπλήξεις, πικρές διαπιστώσεις και …πολλά διόδια από την Δυτική Μακεδονία έως την  Ήπειρο και τη Δυτική Στερεά Ελλάδα.

 

Γράφει ο Νίκος Δημαράς

 

Για άλλη μια φορά έφυγα από την Θεσσαλονίκη με ευχάριστη διάθεση για να κάνω την γνωστή διαδρομή σε αυτό, που εγώ ονομάζω «ελληνικό κύκλο» και ορίζεται από τη γραμμή: Κλειδί, Βέροια, Κοζάνη, Σιάτιστα, Γρεβενά, Μέτσοβο, Άρτα, Αγρίνιο, Μεσολόγγι, Ναύπακτος, Γαλαξίδι, Δελφοί, Αράχωβα, Λιβαδιά, Λαμία, Λάρισα, Κατερίνη, Μάλγαρα.

Και το ονομάζω «ελληνικό κύκλο» γιατί περικλείει κυκλικά την Πίνδο, την ραχοκοκκαλιά της Ελλάδας και συγκεντρώνει σπουδαίους ιστορικούς χώρους, γραφικές τοποθεσίες, δάση με πλούσια βλάστηση, κάμπους με ελαιώνες, βιότοπους, λιμνοθάλασσες, όμορφες παραλίες και ό,τι άλλο ποθεί να δει το ανθρώπινο μάτι. Όχι ότι μειονεκτούν η Πελοπόννησος, η Κρήτη και τα άλλα  νησιά, κάθε άλλο.  Αλλά αυτές οι περιοχές μου θυμίζουν τα «χέρια και τα πόδια» της Ελλάδας, ενώ η πάνω πλευρά τον «κορμό».

Και ενώ ξεκινάς με ευχάριστη – εκδρομική διάθεση έρχονται οι πρώτες αρνητικές επιδράσεις. Μπαίνεις για λίγο στη Σιάτιστα, την πατρίδα του Γραμματέα της Επανάστασης του ΄21 Νικολάου Κασομούλη, που ήταν δίπλα στον Νότη Μπότσαρη στο πολιορκημένο Μεσολόγγι. Από τα απομνημονεύματά του γράφτηκε ένα μεγάλο μέρος της ιστορίας για την επανάσταση. Τα χειρόγραφά του ανακάλυψε ο Γιάννης Βλαχογιάννης και τα έβαλε στη σειρά για να εκδοθούν εξαιρετικοί τόμοι.

Μπαίνεις λοιπόν στη Σιάτιστα και τι να δεις; Ούτε ένα άγαλμα, ούτε ένα σημαντικό μουσείο. Μόνο μερικά αρχοντικά και κάποιες εκκλησίες μένουν να θυμίζουν την παλιά ακμή της περιοχής

Σήμερα βλέπεις πέντε – έξι άδειες καφετέριες, ένα πετρόχτιστο ταβερνάκι στην πλατεία με μια παρέα να τρώει πεντανόστιμη ψητή προβατίνα και ελάχιστα μαγαζιά σε εικόνες παρακμής. Η άλλοτε σφύζουσα από ζωή γραφική πόλη της Δυτικής Μακεδονίας με τα εργαστήρια γούνας, το εμπόριο, τα αγροτικά – κτηνοτροφικά προϊόντα και τα ιστορικά αρχοντικά, έχει αφεθεί στη μοίρα της.

Οι νέοι φεύγουν και οι μεγαλύτεροι πηγαίνουν για ψώνια και διασκέδαση στην Καστοριά, στην Κοζάνη και στα Γρεβενά.

Πίνεις έναν πικρό καφέ και συνεχίζεις την διαδρομή.

 

Στο Μέτσοβο με στυφή γεύση

Επόμενη στάση στο Μέτσοβο. Φυσικά δεν χάνει την γραφικότητά του και την ζωντάνια του αυτό το στολίδι της Πίνδου και της Ηπείρου, αλλά κι εδώ είναι εμφανή τα σημάδια της παρακμιακής πορείας.

Μερικά σχολεία, δύο ΚΑΠΗ και ένας εκδρομικός σύλλογος ορεινών σπορ δίνουν κάποια ζωντάνια στο κέντρο, με τους πορτιέρηδες στις ψησταριές να προσπαθούν να σε «ψήσουν» για να μπεις και να δοκιμάσεις κοντοσούβλι και κοκορέτσι. Και να σου εξυμνούν τις ικανότητές τους στο ψήσιμο, σαν να έρχονται τα παϊδάκια να κάνουν μαθήματα στον χασάπη… Τέλος πάντων.

Μπαίνεις και δοκιμάζεις. Όλα καλά. Αλλά μια σχετική κυκλοφοριακή ανακατωσούρα, κάτι κόκκινες κορδέλες σήμανσης, που κλείνουν την μικρή πλατεία και δυο –τρεις ανάγωγοι οδηγοί, αθηναϊκής κουλτούρας, που σε φρακάρουν στην ανηφόρα, έρχονται να χαλάσουν την εξαιρετική γεύση από το κόκκινο κρασάκι. Μεγάλο πλήγμα και η απουσία της «Δημογεροντίας» από τα παγκάκια της πλατείας. Δεν είδα αυτή την φορά τα φιλαράκια μου, τους «λεβεντόγερους» με τις γκλίτσες και τα παραδοσιακά γιλέκα για να τα ψάλλουν στους εκλεκτούς της εξουσίας.

Κατηφορίζουμε και αρχίζει πιο έντονη η βάσανος των διοδίων, καθώς κατευθυνόμαστε προς τα Ιωάννινα. (Έτσι καθιερώθηκαν πλέον και στις ταμπέλες, διότι αν τα έλεγαν Γιάννενα δεν τους έβγαινε στη γενική. Τι θα έλεγαν; Των  Γιαννένων; Προς λύπην των δημοτικιστών και δη των οπαδών της «μαλλιαρής»).

Ένας υπάλληλος των διοδίων μας λέει να βγούμε νωρίτερα προς την Ιονία οδό και να μην προχωρήσουμε προς Ηγουμενίτσα, γιατί εκεί γίνονται ασφαλτικά έργα. Τον ακούσαμε, αλλά κάνοντας να βγούμε εκεί, που μας είπε, βλέπουμε μπροστά μας ασφαλτικά μηχανήματα. Εδώ και καιρό είχα πει να μην ξανακούσω δημόσιο υπάλληλο, αλλά την πάτησα. Στο επόμενο στάντ διοδίων διαμαρτυρήθηκα. Και η εκεί νεαρή υπάλληλος με αποστόμωσε γελώντας, όταν της είπα για τα ασφαλτικά έργα: Ουδείς άσφαλτος, κύριε…

 

Στον κατήφορο προς την Άρτα

Και τώρα πιο πολύς κατήφορος προς Άρτα μεριά. Περνάς βουνά, ραχούλες και διάσελα, διότι έκαναν την Ιονία οδό μέσα από τις άγριες χαράδρες για να μην πληρώσουν αποζημιώσεις σε αγρότες.

Έλεγα μήπως δω στα δεξιά μου κάποιους πάγκους με πορτοκάλια και μανταρίνια της εποχής, αλλά εις μάτην. Ούτε δίπλα από τους σταθμούς των διοδίων επιτρέπουν στους αγρότες να εκθέτουν την πραμάτεια τους. Ποιος νοιάζεται αν θα πουληθούν τα πορτοκάλια και τα λεμόνια; Άλλωστε δεν μας λείπουν. Στις λαϊκές των μεγαλουπόλεων βρίσκουμε πορτοκάλια Χάιφας και λεμόνια Αργεντινής. Γιατί να νοιαστούμε για τα ελληνικά; Μόνο, διόδια, τουαλέτες και ΣΕΑ (σταθμούς αναψυχής)  έχουν φτιάξει στην Ιονία οδό.

Σταματάμε για έναν καφέ, παίρνουμε μια ανάσα και αγναντεύουμε προς τον κάμπο με τα πορτοκάλια και τα λεμόνια. Απέραντες εκτάσεις σε έντονο κίτρινο, ενώ στο βάθος το Ιόνιο λούζεται με χρυσαφένια χρώματα, καθώς ο ήλιος ετοιμάζεται να «καθίσει» στον μακρινό ορίζοντα, τυλιγμένος στα δικά του ανάλαφρα σύννεφα και αδιαφορώντας εγωϊστικά για τις δικές μας, μικρές ανθρώπινες πικρίες.

 

Μεσολόγγι χωρίς έξοδο…

Σε μία ώρα φτάνουμε στο Μεσολόγγι και κοιτάω να βγω από την Ιονία οδό, αλλά δεν βλέπω έξοδο.  Να είσαι στο Μεσολόγγι και να μην έχει έξοδο… Τραγική ειρωνεία.

Μετά από πέντε χιλιόμετρα και ενώ πλησιάζουμε προς Ευηνοχώρι ιδού η πράσινη ταμπέλα «Έξοδος».  Πάω να βγω, αλλά δεν… Άλλα διόδια εδώ. Διόδια εξόδου, λέει. Και χωρίς υπάλληλο. Περνάς η με κάρτα ή ρίχνοντας ψιλά στην υποδοχή. Εγώ ούτε κάρτα είχα, ούτε ψιλά. Είχα πληρώσει νωρίτερα την Άρτα και τα Γιάννενα… (εδώ πάει η δημοτική). Και φυσικά έκανα όπισθεν και ξαναμπήκα στην Ιονία με την προσδοκία ότι θα βγω παραπέρα.

Φτάνω στα ΣΕΑ Ευηνοχωρίου, ρωτάω από πού θα βγω και μου λένε ότι πλέον έχω ξεφύγει πολύ και ότι η επόμενη έξοδος είναι αυτή της Γαυρολίμνης, αλλά κι εκεί έχει διόδια με κάρτα ή με ψιλά. Δεν υπακούω. Προχωράω και φτάνω πιο πέρα στα διόδια Κλόκοβας (Παλιοβούνας), απ΄όπου γυρίζω με επιτόπια στροφή, έτοιμος να σπάσω μπάρες και κολονάκια…

Το πρώτο μέρος της οδικής περιπέτειας τελειώνει στην έξοδο Αγίου Γεωργίου, όπου δεν χρειάζονται κάρτες και ψιλά. Από εδώ βγαίνουν μάλλον κάποιοι έξυπνοι, αυτοί που έρχονται από Αθήνα και Πελοπόννησο…

(Θα επανέλθουμε με τα απρόοπτα από το Β΄μέρος της διαδρομής:  Ναύπακτος, Γαλαξίδι, Ιτέα, Δελφοί, Αράχωβα, Λειβαδιά, Λαμία, Λάρισα, Κατερίνη, Θεσσαλονίκη).