Με τεράστιες προσπάθειες οι επιστήμονες εδώ και δεκαετίες έχουν καταγράψει την συμπεριφορά του φλοιού της γης και ταυτόχρονα τις λιθοσφαιρικές και τεκτονικές πλάκες, καθώς και τα ρήγματα, που προκαλούν τους καταστροφικούς σεισμούς.
Στην Ελλάδα εδώ και πολλές δεκαετίες τόσο το Γεωδυναμικό Ινστιτούτο του Αστεροσκοπείου Αθηνών, όσο και το Εργαστήριο Γεωφυσικής του Αριστοτελείου Θεσσαλονίκης έχουν πετύχει σημαντικά επιτεύγματα πάνω στις μελέτες αυτές, ιδιαίτερα στον ελλαδικό χώρο.
Γράφει ο Νίκος Δημαράς
Ο πρωτοπόρος καθηγητής του ΑΠΘ Βασίλης Παπαζάχος, που έφυγε πρόσφατα από την ζωή, είχε επισημάνει ότι στην ευρύτερη περιοχή μας η γένεση των σεισμών προκαλείται από την σύγκρουση της Αφρικανικής λιθοσφαιρικής Πλάκας και της Ευρασιατικής, με την ενεργοποίηση μεγάλων ρηγμάτων.
Στους χάρτες φαίνονται τα σημεία της σύγκλισης των τεκτονικών πλακών και της “διασταύρωσης” των ζωνών, όπου σημειώνονται σφοδροί σεισμοί, σαν αυτούς, που έπληξαν την Δευτέρα την περιοχή στα σύνορα Τουρκίας – Συρίας.
Τα σημεία της σύγκλισης των λιθοσφαιρικών πλακών, που επηρεάζουν την Ελλάδα.
Στον ελλαδικό χώρο κυριαρχεί το λεγόμενο “ελληνικό τόξο’, που εκτείνεται από την Κέρκυρα έως την Ρόδο, προκαλώντας σεισμούς στα Επτάνησα, νότια της Μεσσηνίας και βόρεια της Κρήτης, αλλά και νότια της Ρόδου, όπου όμως το βάθος της εστίας είναι κάθε φορά αρκετά μεγάλο, με αποτέλεσμα να αποφεύγονται οι καταστροφές.
Υπάρχουν όμως οι σεισμικές ζώνες, όπως αυτή κατά μήκος των παραλίων της Μικράς Ασίας, που συνδέεται βόρεια με την ζώνη (τάφρο) της Ανατολίας, η ζώνη του Κορινθιακού, η ζώνη της Θεσσαλίας – Σποράδων, Αγίου όρους – Ανατολίας και η Σερβομακεδονική, που προκάλεσε τον μεγάλο σεισμό των 6,5 Ρίχτερ στη Βόλβη Θεσσαλονίκης.
Κάθετα ή διαγώνια των ζωνών αυτών εκτείνονται τα ρήγματα, που προκαλούν τοπικούς σεισμούς με μεγέθη, που δεν ξεπερνούν τα 6,5 – 7 Ρίχτερ.
Τι οδήγησε στη δημιουργία των τεκτονικών πλακών
Σύμφωνα με διεθνή επιστημονικά περιοδικά, γίνονται συνεχείς έρευνες από ειδικούς πάνω στο θέμα των σεισμικών ζωνών. Εδώ και τρία χρόνια Κινέζοι και Αμερικανοί επιστήμονες του Πανεπιστημίου Τεχνολογίας Νταλιάν, του Πανεπιστημίου Γεωεπιστημών της Κίνας, του Πανεπιστημίου του Χονγκ Κονγκ, του Πανεπιστημίου Χάμπτον και του Northeastern University ανακοίνωσαν ότι ανακάλυψαν πώς δημιουργήθηκαν οι 15 τεκτονικές πλάκες στον φλοιό της Γης.
Σε έρευνα που δημοσιεύθηκε στο «Nature Communications», οι ερευνητές χρησιμοποίησαν πολύπλοκες μαθηματικές προσομοιώσεις και μοντέλα 3D και έτσι ο κάποτε ενιαίος φλοιός της Γης ίσως υπερθερμάνθηκε εκ νέου μετά τη στερεοποίηση και να ψυχράθηκε και έτσι η θερμική πίεση να οδήγησε στη δημιουργία των τεκτονικών πλακών.
Σε μια υποτιθέμενη πλανητική ακτίνα 6.371 χλμ., οι ερευνητές υπολόγισαν ότι η λιθόσφαιρα, δηλαδή το στερεό εξωτερικό τμήμα της Γης, θα μπορούσε να αντέξει μόλις 1 χλμ. επέκτασης πριν από τη θραύση της. Η ιδέα για τη δημιουργία της Γης με ενιαίο φλοιό είχε διατυπωθεί και σε ερευνητική εργασία του 2017, αλλά η θεωρία των Κινέζων και των Αμερικανών επιστημόνων υποστηρίζει ότι το περίβλημα του πλανήτη μας ψύχθηκε και θερμάνθηκε ξανά αρκετά ώστε να «σπάσει», προσφέροντας νέα οπτική.
Εξέταση σημαντικών μηχανισμών απώλειας θερμότητας
Ο Δρ. Αλεξάντερ Ουέμπ, ένας εκ των ερευνητών και των συγγραφέων της μελέτης στο Πανεπιστήμιο του Χονγκ Κονγκ, ανέφερε σε δελτίο Τύπου το εξής: «Η απάντηση έγκειται στην εξέταση σημαντικών μηχανισμών απώλειας θερμότητας που θα μπορούσαν να είχαν συμβεί κατά τις πρώτες περιόδους της Γης».
Ειδικότερα, οι ερευνητές υποστηρίζουν ότι κατά την πρώτη περίοδο της Γης, η ηφαιστειακή δραστηριότητα ήταν υπεύθυνη για τη μεταφορά ζεστού υλικού από τον φλογερό πυρήνα της Γης στην επιφάνεια.
Με την πάροδο του χρόνου, λιωμένα πετρώματα στην επιφάνεια του πλανήτη κρύωσαν και βυθίστηκαν ξανά, με μέρος της θερμότητας να χάνεται. Έπειτα, η λιθόσφαιρα ψύχθηκε, παγιδεύοντας, όμως, τη θερμότητα στον πυρήνα, κάτι που οδήγησε στην επέκτασή της και, κατά συνέπεια, στη δημιουργία των τεκτονικών πλακών.
