Μεσολόγγι: Στα ελαιοτριβεία του νυχτερινού μόχθου και του χρυσοπράσινου θησαυρού (Άρθρο Ν. Δημαράς)

Την εμπειρία του μαζέματος της ελιάς την είχαμε βιώσει από παιδιά. Επώδυνη διαδικασία. Να μαζεύεις όχι μόνο από πάνω, από τα κλαδιά, που τινάζαμε με βέργες και λούρους, αλλά από κάτω, μέσα από τα χόρτα και την λάσπη.

Δεν προλαβαίναμε να τις τινάξουμε όλες, διότι τότε δεν υπήρχαν ούτε μηχανικά χτένια, ούτε δίχτυα, ούτε μικρά διαλογητήρια, ούτε αγροτικά οχήματα για το κουβάλημα. Το μάζεμα έφτανε μέχρι τα Χριστούγεννα, ενώ μερικές φορές μπαίναμε και στον Γενάρη. Όλα με τα μουλιασμένα χέρια και με τις πλάτες, το δε κουβάλημα των τσουβαλιών με τα άλογα μέχρι το ελαιοτριβείο.

Γράφει ο Νίκος Δημαράς

Στο χωριό στήθηκε ένα παραδοσιακό ελαιοτριβείο μέσα στη λαγκαδιά του Ντρουμπέλα. Θυμάμαι πως κατασκευάστηκε από τηνα ρχή. Η τεράστια πέτρινη ρόδα (μυλόπετρα) ήταν αδύνατο να μεταφερθεί εκεί με κάποιο γνωστό τρόπο, ελλείψει δρόμου. Γι αυτό οι χωριανοί μαζεύτηκαν όλοι στο ύψωμα, πάνω από το υπό κατασκευή ελαιοτριβείο και με τεράστια ξύλα, ως υπομόχλια κατάφεραν να σπρώξουν την ρόδα για να κυλήσει στον κατήφορο, περίπου 200μέτρα, ώστε να φτάσει στην αυλή του οικήματος. Εκπληκτικό θέαμα.

Η ρόδα κύλησε, δεν λοξοδρόμησε και έφτασε με έναν δυνατό γδούπο εκεί, που έπρεπε. Εμείς, τα παιδιά, είχαμε μείνει με κομμένη την ανάσα, αλλά χειροκροτήσαμε στο τέλος με ικανοποίηση.

Το ελαιοτριβείο του θείου Πάνου δούλεψε για αρκετά χρόνια. Τα πιο γερά άλογα έσερναν την ρόδα, που γυρνούσε πάνω στο μάρμαρο και συνέθλιβε τις ελιές, ενώ τα πιο χειροδύναμα παλικάρια του χωριού έστριβαν με τα χέρια τον τεράστιο κοχλία και πατίκωναν τα τσουβάλια με την μάζα των ελιών, ώστε να ρεύσει το λάδι με τα άλλα υγρά του στα καζάνια.

Μεγάλη φασαρία, φοβερή κούραση αλλά άξιζε τον κόπο.

Τα σύγχρονα ελαιοτριβεία

Τώρα όλα έχουν αλλάξει. Όλα σύγχρονα με μηχανολογικούς εξοπλισμούς και ηλεκτρονικά συστήματα. Ο κάμπος του Ευηνοχωρίου μέχρι το Αιτωλικό είναι κατάφυτος από ελιές. Το ίδιο και πιο πέρα με την Σταμνά και το Αγγελόκαστρο να συναγωνίζονται επαξίως τον ελαιώνα της Άμφισσας.

Μεταξύ Ευηνοχωρίου και Μεσολογγίου λειτουργούν τέσσερα σύγχρονα ελαιοτριβεία. Αυτή την εποχή δεν προλαβαίνουν να παραλαμβάνουν φορτία ελιών από την ευρύτερη περιοχή.

Φτάσαμε μόλις νύχτωσε με το πρώτο δικό μας φορτίο στο ελαιοτριβείο Αντωνόπουλου, κοντά στον ιστορικό Αϊ Συμιό. Δεν πίστευα στα μάτια μου, Όλος ο δρόμος, μπροστά από το ελαιοτριβείο γεμάτος με φορτία ελιών σε μήκος δεκάδων μέτρων. Ένα δάσος από τσουβάλια. Απογοητεύτηκα. Που να πάρεις σειρά; Και όμως… Επειδή ο άξιος και προνοητικός Κωστάκης του δικού μας συνεργείου είχε κλείσει ραντεβού από την προηγούμενη μέρα μπήκαμε νωρίς στη σειρά. Τι νωρίς δηλαδή; Μας είπαν στις 7.30 μ.μ. και η σειρά μας ήρθε στις 10.00 το βράδυ.  Αλλά αποζημιωθήκαμε. Εκπληκτική διαδικασία και άψογη οργάνωση.

Αρχίζουν με το άδειασμα των τσουβαλιών σε μια καταπακτή. Από εκεί οι ελιές ανεβαίνουν με ειδικό αναβατόριο σε ένα χώρο διαχωρισμού των φύλλων από τον καρπό. Μετά από ένα διπλανό σωλήνα οι ελιές κατεβαίνουν και πλένονται αυτόματα μέσα σε δεξαμενές νερού. Στη συνέχεια αλλάζουν διαδρομή και φτάνουν εκεί, όπου συνθλίβονται και μετατρέπονται σε μια μάζα καφέ- πράσινη, που γυρίζει σε διαδοχικές δεξαμενές ως πολτός σε θερμοκρασία μέχρι 25 βαθμούς Κελσίου.

Ακολουθεί το επόμενο στάδιο, όπου γίνεται διαχωρισμός των στερεών υλικών από τα υγρά και σε λίγο ένας δεύτερος διαχωρισμός για να βγει το καθαρό λάδι και να αρχίσει να τρέχει από τις βρυσούλες ως χρυσοπράσινος θησαυρός.

Στους ηλεκτρονικούς πίνακες βλέπεις με ακρίβεια τα βάρη, τα ποσοστά απόδοσης και την καθαρή ποσότητα, που θα παραλάβεις, αφού αφαιρεθεί το ποσοστό του ελαιοτριβείου, το γνωστό “ξάϊ” (μέτρο χωρητικότητας).

Χιλιάδες τόνοι για επεξεργασία φέτος

Φέτος είναι μια καλή χρονιά με μεγάλη ποσότητα και ποιοτική παραγωγή. Ο ιδιοκτήτης του ελαιοτριβείου Δημήτρης Αντωνόπουλος μας λέει ότι υπολογίζει σε 4.000 τόνους ελιών την συνολική ποσότητα, που θα επεξεργαστεί φέτος στις δικές του εγκαταστάσεις.

Τον ρωτάμε πότε θα προλάβει να απορροφήσει όλη αυτή την ποσότητα, που βρίσκεται σε τσουβάλια έξω από το ελαιοτριβείο. “Σε δυο 24ωρα θα έχουμε τελειώσει”, μας λέει.

Όλα λειτουργούν σε 24ωρη βάση. Το προσωπικό σε βάρδιες και ο ιδιοκτήτης εκεί να παρακολουθεί τα πάντα. Τα ξενύχτια του μόχθου, αλλά και της ικανοποίησης για το αποτέλεσμα.

“Παράγουμε υψηλής ποιότητας ελαιόλαδο μέσω ψυχρής έκθλιψης, σε χαμηλές θερμοκρασίες, ώστε να μην χάνονται τα πολύτιμα συστατικά του. Με αυτή τη διαδικασία εξαγωγής του ελαιολάδου, όχι μόνο λαμβάνουμε τη μέγιστη απόδοση, αλλά παράγουμε ένα ελαιόλαδο χωρίς κατάλοιπα και με ενισχυμένη τη φρουτώδη και γλυκιά γεύση του.

Το ελαιόλαδο που παράγεται έχει υποστεί τη λιγότερη δυνατή επεξεργασία και αυτό το αποδεικνύει το τελικό αποτέλεσμα”, τονίζει ο κ. Αντωνόπουλος.

Πράγματι, δοκιμάζουμε το οικολογικό λαδάκι, χρυσοπράσινο μέσα στο καλαίσθητο μπουκάλι και λέμε χαλάλι ο κόπος. Αυτή είναι η ικανοποίηση της δημιουργίας, έστω και αν κουραζόμαστε, έστω και αν “μας βγαίνει το λάδι” δουλεύοντας σε χωράφια και ελαιοτριβεία, λένε οι ντόπιοι νοικοκυραίοι μεγαλύτερης ηλικίας, αλλά και οι λιγοστοί νέοι, που επιμένουν να μένουν στον τόπο τους από αγάπη, με ελάχιστη στήριξη από την πολιτεία.