Έψαχνα κι εγώ να βρω την ετυμολογία, δηλαδή τις ρίζες, της λέξης «Πατσανιές», με την οποία επιγράφεται το βιβλίο μου, που εκδόθηκε πέρυσι. Ακόμα και οι βέροι Κρητικοί, αυτοί που άφησαν το νησί και ,επέφεραν τα ήθη, τις συνήθειες και τη ντοπιολαλιά τους, εδώ στη βόρεια Ελλάδα, δεν γνώριζαν επακριβώς τη σημασία της.
Γράφει ο Νίκος Βολωνάκης
Μέχρι που μου έστειλαν από το πνευματικό κέντρο Περικλής Βλαχάκης της
Βιάννου το «κρητικόν λεξιλόγιον» του μέγιστου Ιωάννη Κονδυλάκη και λύθηκαν
οι απορίες μου.
Λοιπόν, «Πατσανιές» είναι οι αστεισμοί με λόγους. Και βρίσκει κανείς στις 300 σελίδες της έκδοσης της Περιφέρειας Κρήτης, ένα σωρό άλλες λέξεις που κινούνται και περιφέρονται από στόμα σε στόμα,κλείνοντας το δίχτυ της πλούσιας κρητικής διαλέκτου. Θαυμάσια δουλειά και εξαιρετικά πρωτότυπη..
Όπως λέει στον πρόλογο ο περιφερειάρχης Σταύρος Αρναουτάκης, ο Βιαννίτης
Κονδυλάκης και ιδρυτής της Ένωσης Συντακτών Αθηνών, διακρίθηκε για τον
αστείρευτο πλούτο της γλωσσοπλαστικής του ικανότητας. Δεινός γνώστης του κρητικού ιδιώματος αποτελεί και σήμερα μια δεξαμενή γνώσης 3.700 λέξεων, ικανή να καλλιεργήσει τους σημερινούς αναγνώστες μέσα από ένα γλωσσικό εργαστήρι.
Ο Κονδυλακης έψαχνε και έβρισκε τις λέξεις που κινδύνευαν να χαθούν οριστικά
μαζί με τους γεροντότερους Κρητικούς, που τις χρησιμοποιούσαν την καθημερινή
τους επικοινωνία. Η ικανότητα του συνδέεται με την όλη γλωσσική του ευαισθησία,
με το ταλέντο να χρησιμοποιεί το λογοτεχνικό του έργο αναντικατάστατες λέξεις
της κρητικής διαλέκτου, που δένουν αρμονικά με το περιβάλλον και όλη την
ατμόσφαιρα που δημιουργούν οι ήρωες των έργων του.
Πρόκειται για μεγάλο λογοτέχνη που φωτίζει την ιστορία του νησιού, καθώς το
έργο του αντικατοπτρίζει μια ολόκληρη εποχή. Ξεκινώντας από την Βιάννο, μέχρι την
καθιέρωση του στην κορυφή της λογοτεχνικής πυραμίδας, διακρίθηκε για το
συγγραφικό του έργο, για τον ιδιαίτερο τρόπο με τον οποίο η ηθογραφία εξελίσσεται
σε ψυχογραφία, αγγίζοντας μέσα από μια συγκλονιστική σχέση την ψυχή του
αναγνώστη του.
Γιατί, στην Κρήτη, ο πολιτισμός αποτελεί μια δυναμική έννοια, στην οποία
συνεχώς εξελίσσεται. Σ αυτή τη μεγάλη διαδρομή, το παρελθόν φωτίζεται από
μεγάλους στοχαστές, από διεθνούς εμβέλειας συγγραφείς και λογοτέχνες, από
σπουδαίους ανθρώπους του πνεύματος και της διανόησης.
Στον αντίποδα, ένα άλλο βιβλίο τάραξε την ψυχική μου γαλήνη.Το έργο φέρει
στον τίτλο τη λέξη που έχει περάσει πλέον στο δημόσιο διάλογο χωρίς επιπτώσεις
αφού έχει κατακλύσει εδώ και χρόνια την καθημερινότητα σε όλες τις εκφάνσεις.
« Ο μαλάκας (ως λέξη) είναι πάνω από όλα τουριστικό προϊόν.
Είναι η διασημότερη και γνωστότερη παγκοσμίως ελληνική λέξη, που μαθαίνει μπαίνοντας ο επισκέπτης στην Ελλάδα.» Από τη μια μεριά η έξοχη παράδοση και από την άλλη η ακραία
επίκληση του…μπιπ, που μπορεί να γίνει εξαγώγιμο προϊόν – κάτι που θα πρέπει
να σκεφθούν σοβαρά οι αρμόδιες υπηρεσίες του υπουργείου ανάπτυξης, γράφει
ειρωνικά ο συγγραφέας που κρύβεται πίσω από το ψευδώνυμο Μάρκος Καστρινός.
Τέλος πάντων, λεξικά είναι και τα δυο βιβλία που περιγράψαμε, σήμερα.Ο καθένας
ας διαλέξει, ανάλογα με τα ήθη και τις συνήθειες …
