Από τις χειμωνιάτικες εκδρομές, που μένουν αξέχαστες στους επισκέπτες, είναι αυτή στην Πανέμορφη Καστοριά, ειδικά αυτές τις μέρες πριν και μετά τα Θεοφάνεια, που γίνονται τα ξακουστά Ραγκουτσάρια, με ξέφρενο γλέντι όλες τις ώρες και την πόλη ολόκληρη να βρίσκεται στο πόδι μέσα σε ατμόσφαιρα μουσικής  και χορών.

Τα Ραγκουτσάρια μοιάζουν με τα καρναβάλια άλλων πόλεων, αλλά δεν είναι ακριβώς έτσι. Μπορεί στη σύγχρονη μορφή τους να τα αναφέρουν ως καρναβάλια, ακόμη και οι τοπικοί φορείς, αλλά εδώ πρόκειται για άλλη αίσθηση, από την άποψη της λαϊκής συμμετοχής, ντόπιων και επισκεπτών σε ένα “τρελό τριήμερο”, καθώς όλοι μαζί χορεύουν, βγαίνουν στους δρόμους μασκαρεμένοι, γίνονται “ένα”, αστειεύονται αγκαλιάζονται, φλερτάρουν και γλεντοκοπούν ασυστόλως…

Τα κοινά στοιχεία με τα καρναβάλια είναι το μασκάρεμα και τα γλέντια, αλλά εδώ η διαφορά συνίσταται στο ότι γίνεται ένα αυθόρμητο γλέντι και δεν στήνονται θεαματικά “άρματα” με παρελάσεις στο δρόμο από τους οργανωτές, ενώ όλοι οι άλλοι απλώς χειροκροτούν. Εδώ όλοι συμμετέχουν, χορεύοντας και τραγουδώντας, παρασυρμένοι από τον αυθορμητισμό και από την γενικότερη διάθεση.

“Τα Ραγκουτσάρια, όπως αναφέρεται στη Βικιπαίδεια, γιορτάζονται από τις 6 μέχρι τις 8 Ιανουαρίου και αποτελούν αναβίωση των αρχαίων Διονυσιακών τελετών, που γίνονταν από αρχαιοτάτων χρόνων προς τιμή της φύσης που θα αναγεννηθεί την Άνοιξη. Σύμφωνα με τους ντόπιους είναι γιορτή που σκοπό έχει να ξεχάσουν τα προβλήματα της χρονιάς.

Οι εκδηλώσεις των καρναβαλιών αποτελούν κορύφωση των εορτών για την πόλη, γιατί συνδυάζονται με τις εορτές της Πρωτοχρονιάς και την γιορτή της γέννησης του ήλιου στις 25 Δεκεμβρίου, (που πέρασε και στην Χριστιανική λατρεία με την καθιέρωση της γιορτής των Χριστουγέννων).

Στα Ραγκουτσάρια παίρνουν μέρος όλοι οι Καστοριανοί, αλλά και πολλοί ξένοι που παρευρίσκονται εκείνες τις μέρες στην πόλη. Ξεχύνονται όλοι στους δρόμους και στα σοκάκια, γιορτάζοντας με την συνοδεία μουσικής από ορχήστρες χάλκινων οργάνων, χορούς, τραγούδια και με άφθονο κρασί.”

Ο Δήμος Καστοριάς και τα “μπουλούκια”

Ο Δήμος της Καστοριάς με ανακοίνωσή του κάνει εκτενή αναφορά στα Ραγκουτσάρια, σημειώνοντας τα εξής:

“Είναι Παραδοσιακό Καρναβάλι που γίνεται στις 6 – 7 – 8 Ιανουαρίου. Πρόκειται για ένα τριήμερο εκδηλώσεων καρναβαλιού στο διάστημα του οποίου η πόλη αποκτά ξεχωριστό χρώμα και πανηγυρική ατμόσφαιρα.

Τα Ραγκουτσάρια αρχίζουν την ημέρα των Θεοφανίων (6 Ιανουαρίου) και ολοκληρώνονται στις 8 Ιανουαρίου (Πατερίτσα), ημέρα της Αγίας Δομινίκης, με την παρέλαση των καρναβαλιστών.

Το όνομα και η καταγωγή αυτού του εθίμου εντοπίζονται στην κλασική αρχαιότητα, από την οποία μέσω Ρώμης (Saturnalia = γιορτές προς τιμή του Κρόνου) και Βυζαντίου μεταφέρθηκε στις μέρες μας. Είναι πολύ πιθανό το όνομα να προέρχεται από το λατινικό rogatores = ζητιάνοι, που πολύ εύστοχα ορίζει την ιδιότητα αυτού που συμμετέχει στην ομάδα των μεταμφιεσμένων. Υπάρχει δηλαδή η συνήθεια οι μεταμφιεσμένοι να ζητούν διάφορα δώρα από τα σπιτικά που επισκέπτονται σε ανταπόδοση της συνεισφοράς τους στην απομάκρυνση του κακού πνεύματος.

Έτσι ακόμα και το όνομα, μας οδηγεί στον εντοπισμό του εθίμου στην αρχαιότητα.

Στα Ραγκουτσάρια παίρνουν μέρος σε «μπουλούκια», το καθένα με την δική του παραδοσιακή ορχήστρα χάλκινων, όλοι οι Καστοριανοί, άντρες και γυναίκες, μικροί και μεγάλοι, και μαζί τους χιλιάδες επισκέπτες, που γλεντούν επί τρία μερόνυχτα με χιλίων λογιών μεταμφιέσεις στους δρόμους της πόλης μέσα σε ένα αληθινό πανζουρλισμό.”