Η βασιλική του Αγίου Νικολάου με τα λείψανα στο Μπάρι – 400 ναοί σε όλη την Ελλάδα

Ο Άγιος Νικόλαος θεωρείται από τους δημοφιλέστερους αγίους του χριστιανικού κόσμου, που συνέβαλε αποφασιστικά στην αδελφοποίηση των χριστιανών της Ανατολής και της Δύσης και η μνήμη του εορτάζεται στις 6 Δεκεμβρίου.

Η δημοφιλία του αποδίδεται στο ανθρωπιστικό του έργο, στην αγάπη του για τα παιδιά και στο γεγονός ότι έχει αναδειχθεί ως προστάτης των ναυτικών και πολλών άλλων επαγγελματιών.

Ο Νικόλαος γεννήθηκε στις 15 Μαρτίου του 270 στα Πάταρα της Λυκίας (σημερινό Γκελεμίς Τουρκίας) από γονείς ευσεβείς και πλούσιους και έτυχε επιμελημένης μόρφωσης. Αφού μοίρασε την περιουσία του στους φτωχούς, χειροτονήθηκε ιερέας και αγωνίστηκε για τη διάδοση της χριστιανικής πίστης, προστατεύοντας συγχρόνως κάθε αδύνατο, πάσχοντα ή αδικούμενο.

Η άνοδός του στον αρχιεπισκοπικό θρόνο των Μύρων της Λυκίας (σημερινό Ντεμρέ Τουρκίας), προκάλεσε την οργή των ειδωλολατρών, οι οποίοι των συνέλαβαν και τον υπέβαλαν σε βασανιστήρια.

Αποφυλακίστηκε μετά την επικράτηση του Μεγάλου Κωνσταντίνου και αφοσιώθηκε στο ποιμαντικό του έργο. Έλαβε μέρος στην Α’ Οικουμενική Σύνοδο της Νίκαιας (325), όπου διαμορφώθηκε εν πολλοίς το χριστιανικό δόγμα, με την καταδίκη της αίρεσης του Αρείου. Εκοιμήθη εν ειρήνη στις 6 Δεκεμβρίου του 343. Μετά την κοίμησή του ονομάστηκε «μυροβλύτης», επειδή τα λείψανά του άρχισαν να αναβλύζουν άγιο μύρο. Στον Άγιο Νικόλαο αποδίδονται και πολλά θαύματα.

Η βασιλική του Αγίου Νικολάου στο Μπάρι

Το μεγαλύτερο μέρος των λειψάνων του βρίσκονται σήμερα στη Βασιλική του Αγίου Νικολάου στο Μπάρι της Ιταλίας κι ένα μέρος τους στον ναό του Αγίου Νικολάου στο νησάκι Λίντο της Βενετίας.

Η μεταφορά τους στην Ιταλία έγινε επί βυζαντινού αυτοκράτορος Αλεεξιου Β΄Κομνηνού (1180-1183), όταν τα Μύρα κατακτήθηκαν από τους Σελτζούκους Τούρκους και υπήρχε κίνδυνος να τα καταστρέψουν.

Η Βασιλική του Aγίου Nικολάου θεμελιώθηκε το 1087 για να δεχθεί τα λείψανα του αγίου, που μεταφέρθηκαν από τα Μύρα και σήμερα βρίσκονται στην κρύπτη κάτω από την Αγία Τράπεζα, όπου είναι θαμμένα και τα κληροδοτήματα παλιών ληστών που προσηλυτίστηκαν στην αληθινή πίστη.

Η εκκλησία είναι μία από τις τέσσερις «ανακτορικές» εκκλησίες της Απουλίας (οι άλλες είναι οι καθεδρικοί της Ακουαβίβα ντέλε Φόντι και της Αλταμούρα, και η εκκλησία του Μόντε Σαντ Αντζελο στο Γκαργκάνο.

Σε εκδρομές συλλόγων και μελών διαφόρων ομάδων ο ναός του Αγίου Νικολάου στο Μπάρι αποτελεί την αρχή του κάθε οδοιπορικού, τελούνται μάλιστα παρακλήσεις και ακολουθούν τα προσκυνήματα στα λείψανα  του  Αγίου,που  φυλάσσονται  στην κρύπτη του ναού.

Υπάρχει και η άποψη ότι το λείψανο του Αγίου, στα επτακόσια περίπου χρόνια από την κοίμησή του ως την μετακομιδή του, πιθανόν να είχε διαμοιραστεί για καθαγιασμό θυσιαστηρίων κατά τον εγκαινιασμό ναών της αυτοκρατορίας, αλλά και ως «πολύτιμον αντίδωρο» για αυτοκρατορικές χορηγίες.

Το 1099 Βενετσιάνικα αυτή τη φορά πλοία, φθάνουν στα Μύρα και αφαιρούν από τον τάφο τα πιο μικρά οστά που είχαν παραμείνει και τα τοποθετούν στην ήδη υπάρχουσα εκκλησία του Σαν Νικολό, στο νησάκι Lido. Αυτό είναι και μια πιθανή ένδειξη πως η μετακομιδή των λειψάνων αποτέλεσε αγώνα δρόμου μεταξύ των Δυτικών.

Όταν κατά το 1953 εξετάστηκαν λεπτομερώς τα οστά του Αγίου, διαπιστώθηκε ότι εκτός από το ακέραιο λείψανο της τίμιας κάρας, μόνο τα μισά περίπου των οστών, είχαν μετακομισθεί στο Μπάρι.

Με την μετακομιδή των λειψάνων του από τα Μύρα της Μικράς Ασίας στην Ιταλία και στη συνέχεια την διασπορά τους στις Ανατολικές εκκλησίες, θεωρείται ο Άγιος που αδελφοποίησε του χριστιανούς της Ανατολής και της Δύσης. Ο Άγιος Νικόλαος θεωρείται παγκόσμια ο συχνότερα απεικονιζόμενος Άγιος.

400 ναοί Αγίου Νικολάου στην Ελλάδα

Στην Ελλάδα σήμερα είναι περίπου 400 εκκλησίες στο όνομά του. Στη δε Σερβία,τιμάται όσο ουδείς άλλος Άγιος, κατά την οικογενειακή εορτή (slava) που εορτάζεται με το παλιό ημερολόγιο την 19^ηΔεκεμβρίου.–

Στην ελληνική λαϊκή παράδοση η εορτή του Αγίου Νικολάου αποτελεί το τέλος του εορταστικού τριημέρου που ονομάζεται «Νικολοβάρβαρα» και είναι ταυτισμένα με το δυνατό κρύο και τις άσχημες καιρικές συνθήκες.

Σχετικές οι παροιμίες: «άε Βαρβάρα φύσα, άε Σάββα βρέξον, αε Νικόλα σόντσον (χιόνισε)» (ποντιακή),

«Τα Αγιονικολοβάρβαρα ή βρέχει ή χιονίζει» και «Βαρβαρίτσες, Νικολίτσες, όπου να’σαι μέσα να’σαι».

Ο Άγιος Νικόλαος τιμάται ιδιαίτερα σε όλο τον ελληνικό χώρο από τους ανθρώπους της θάλασσας. Είναι προστάτης των ναυτικών, του Πολεμικού και του Εμπορικού Ναυτικού. Είναι ο πολιούχος Άγιος της Αλεξανδρούπολης, του Βόλου, του Γαλαξειδίου, της Κοζάνης, του Πολύγυρου, της Σητείας και της Σύρου.

Στον Ρωμαιοκαθολικό Κόσμο ο Άγιος Νικόλαος, εκτός από τους ναυτικούς, είναι προστάτης των παιδιών, των απασχολουμένων στα ηλεκτρονικά μέσα μαζικής ενημέρωσης, των ενεχυροδανειστών, των φαρμακοποιών, των μεταμελημένων κλεπτών, των βαρελοποιών, των εμπόρων και των αδίκως κατηγορηθέντων.

Στη δυτική παράδοση ο Άγιος Νικόλαος (Santa Claus) είθισται να φέρνει τα χριστουγεννιάτικα δώρα στα παιδιά, όπως, στη δική μας παράδοση, ο Άγιος Βασίλης.

Το απολυτίκιο Αγίου Νικολάου 

Κανόνα πίστεως και εικόνα πραότητος
εγκρατείας διδάσκαλον ανέδειξέ σε
τη ποίμνη σου η των πραγμάτων αλήθεια
δια τούτω εκτήσω τη ταπεινώσει τα υψηλά
τη πτωχεία τα πλούσια.
Πάτερ ιεράρχα Νικόλαε, πρέσβευε Χριστώ τω Θεώ
σωθήναι τας ψυχάς ημών.