Δεν μου τα είχαν πει σωστά όσα θα έβλεπα στο πιο νότιο νησί των Σποράδων. “ Η Σκύρος δεν έχει κάτι ξεχωριστό να δεις”, μου είχαν πει . “Είναι στο μεγαλύτερο τμήμα της ορεινή, με δύο μεγάλους πέτρινους όγκους στο βόρειο και το νότιο τμήμα της, με βουνά χέρσα και βραχώδη. Ξερός τόπος… Τι να δείς;”
Εγώ βέβαια καχύποπτος και δύσπιστος εξ επαγγέλματος δεν τα πολυπίστευα όλα αυτά και ήθελα να βάλω τον δάκτυλον “επί τον τύπον των ήλων”.
Και ιδού: Να καταπλέουμε με το καθαρό και καλά οργανωμένο επιβατηγό “ΑΧΙΛΛΕΑΣ” στο λιμάνι της Σκύρου, να δένουμε και να αποβιβαζόμαστε στον μικρό οικισμό Λιναριά.
Μια κομψή και καλοσυνάτη λιμενικός μας καθοδηγεί ευγενικά να προχωρήσουμε λίγο δεξιά για να περιμένουμε το αυτοκίνητο μετά του οδηγού μας, ώστε να επιβιβαστούμε και να οδεύσουμε προς την Χώρα της Σκύρου.
Η Λιναριά μια αγκαλιά. Την έβλεπα πάνω από το καράβι φωτισμένη και μου έδινε την εντύπωση ενός οικιστικού ημικυκλίου, που ζει στον ήρεμο και γαλήνιο κόσμο του, μη δίνοντας δεκάρα για όσα συμβαίνουν αλλού, σε μακρινές και θορυβώδεις πολιτείες.
Περίπου σε δέκα λεπτά φτάνουμε στην παραλιακή ζώνη της Σκύρου, στην περιοχή Μαγαζιά, όπου λειτουργούν μικρά ξενοδοχεία και ενοικιαζόμενα δωμάτια, ενώ από κάτω βρίσκεται η αμμουδιά, που εκτείνεται έως πέρα στον Μώλο με διάσπαρτα ταβερνάκια, μπαράκια και καφετέριες με ξαπλώστρες.
Την νύχτα είναι εντυπωσιακό το τοπίο, καθώς βλέπεις από χαμηλά το φωτισμένο κάστρο πολύ ψηλά στον βράχο και από κάτω στην απότομη πλαγιά τα σπιτάκια, κτισμένα σκαλωτά και κοντά το ένα με το άλλο μέσα σε ένα ιδιαίτερο περιβάλλον ζεστών κοινωνικών σχέσεων.
Εντυπωσιακή θέα προς το Κάστρο σε επιβλητικό φυσικό περιβάλλον
Με το που βγαίνει ο ήλιος είναι σαν να ανοίγει μια τεράστια σκηνή σε ένα εντυπωσιακό φυσικό περιβάλλον, διαφορετικό από αυτό, που βλέπαμε την νύχτα. Τώρα άλλες εικόνες.
Από τα ανοιχτά πορτοπαράθυρα του εστιατορίου στο περιποιημένο ξενοδοχείο “Περιγιάλι” το κάστρο μοιάζει πιο εντυπωσιακό και σε καλεί να ανέβεις τα δρομάκια και τα σκαλιά για να φτάσεις ψηλά και να ενσωματωθείς με τους ήρωες των μύθων και των θρύλων, με τα νάζια του Αχιλλέα, τα κόλπα του Οδυσσέα και τα τελευτικά λόγια του Θησέα, που φέρεται ως ενταφιασμένος σε τούτο τον τόπο.
Εμείς κρατάμε δυνάμεις για αργότερα και προτιμούμε να κάνουμε τον βόρειο κύκλο του νησιού, μια διαδρομή μέσα στο πράσινο, στην πυκνή βλάστηση του πεύκου και των θάμνων, όπου κυριαρχούν οι ανθισμένες πικροδάφνες και τα κίτρινα σπάρτα.
Περνάμε από κολπίσκους και λιμανάκια, από την Κυρά Παναγιά, από τον Βυθό, το Πεύκο και άλλες γραφικές ακτές για να φτάσουμε, κλείνοντας τον κύκλο στις Αχερούνες, έναν μικρό οικισμό με ένα όμορφο ταβερνάκι κοντά στην παραλία. Όλα φρέσκα και πεντανόστιμα. Ψαρικά, μεζέδες, σαλάτες και τσιπουράκι, χωρίς πολυτέλειες και γκουρμέ συνταγές.
Γενικά τα προϊόντα του νησιού είναι γνήσια με εξαιρετικά τυριά, κατσικίσια κρέατα, αληθινά αυγά, αρωματικό μέλι και υπέροχες μαρμελάδες. Στα ορεινά σημεία βόσκουν ακόμα κοπάδια κατσικιών και προβάτων, ενώ υπάρχουν ακόμη μικρές φάρμες με άλογα και μικρόσωμα πόνυ.
Ευχάριστη έκπληξη με το ανέβασμα στην Χώρα της Σκύρου
Ο κύκλος του νησιού είναι εντυπωσιακός, αλλά η μεγάλη ευχάριστη έκπληξη έρχεται με το ανέβασμα στην Χώρα της Σκύρου. Ακολουθούμε με το αυτοκίνητο τον ημικυκλικό ανηφορικό δρόμο και φτάνουμε σε ένα χώρο ελεύθερου πάρκινγκ. Από εκεί με τα πόδια φτάνουμε στα πρώτα σοκάκια της Χώρας, που κατά το μεγαλύτερο μέρος της είναι χτισμένη πάνω σε ένα οροπέδιο. Μικρά μαγαζιά δεξιά και αριστερά, χειροποίητα είδη δώρων, τοπικά γλυκά με κυρίαρχα τα αμυγδαλωτά και καφέ με τουρίστες από όλα τα μήκη και πλάτη του κόσμου.
Φτάνουμε στην πλακόστρωτη πλατεία, στην μία πλευρά της οποίας είναι το Δημαρχείο και από τις άλλη καφετέριες. Πολύς κόσμος με παιδάκια, που παίζουν ακούραστα, κοπέλες με σακίδια στην πλάτη και απλανές βλέμμα, ανικανοποίητες μεσόκοπες κυρίες με παγωτά στα χέρια και συνταξιούχοι του δημοσίου σε γκρουπ, που συζητούν το τι θα αγοράσουν από τα υφαντά και τα σεμέν.
Καθόμαστε στο υψηλότερο σημείο της πλατείας, στην ταράτσα ενός τετράγωνου σπιτιού, που έχει μετατραπεί σε καφέ μπαρ. Κάτω από τον έναστρο ουρανό, έχοντας αριστερά μας το κάστρο και μπροστά μας, στα πόδια μας τα λευκά σπιτάκια, που απλώνονται αρμονικά εκπέμποντας νησιώτικη αύρα φιλοξενίας και ελπίδας. Κι εκεί, που βιώνουμε ο καθείς με τον τρόπο του αυτή την διερχόμενη εικόνα της κοσμογονίας, μετρώντας τις όμορφες στιγμές στα δάχτυλα, να ξαφνικά ένα τεράστιο κίτρινο φεγγάρι, που ανατέλλει και σιγά σιγά ανεβαίνει για να απλώσει γύρω το δικό του υπερκόσμιο φως.
Το απολαμβάνουμε για αρκετή ώρα, σαν να ήταν μια σειρά παρατεταμένων ωραίων στιγμών, που όμως πέρασαν σαν το δροσερό αεράκι, καθώς όλα τα ευχάριστα περνούν γρήγορα. Είναι προς το παρόν ό,τι ομορφότερο βλέπουμε και αισθανόμαστε στη Σκύρο.
Αλλά και τα επόμενα βήματά μας οδήγησαν σε τόπους και χώρους, που άξιζαν την προσοχή μας.
Ανεβήκαμε στο κάστρο, απ΄όπου το βλέμμα απλώνεται στο άπειρο μπλε του Αιγαίου και φτάνουμε πιο κάτω στην πλατεία Αιώνιας Ποίησης όπου βρίσκεται το άγαλμα του ρομαντικού ποιητή Ρόμπερτ Μπρουκ.
Ακολουθούν επισκέψεις στο Αρχαιολογικό και στο Εθνογραφικό – Λαογραφικό μουσείου Μάνου και Αναστασίας Φαλταιτς.
Στο Αρχαιολογικό Μουσείο εκτίθενται συλλογές από ευρήματα που προέρχονται από διάφορες αρχαιολογικές θέσεις στο νησί και χρονολογούνται από την πρωτοελλαδική περίοδο (2800 έως 1900 π.Χ) έως και ρωμαϊκά χρόνια.
Βλέπουμε επίσης αρχιτεκτονικά μέλη και γλυπτά διαφόρων περιόδων καθώς και σαρκοφάγοι από την πρωτογεωμετρική περίοδο.
Μουσείο Μάνου Φαλτάϊτς: Από τα πρώτα τοπικά – Ιστορικά Λαογραφικά Μουσεία της Ελλάδας
Το Μουσείο του Μάνου Φαλτάϊτς είναι από τα πρώτα τοπικά-ιστορικά Λαογραφικά Μουσεία της Ελλάδας, φορτωμένο από τον παραδοσιακό πολιτισμό και την ιστορία της Σκύρου.
Το Μουσείο ιδρύθηκε το 1964 με στόχο να διασωθεί η Σκυριανή κληρονομιά στον τοπικό χώρο αλλά και σε πανελλήνιο επίπεδο.
Εξαιρετική οργάνωση και πλούτος εκθεμάτων σε τρία επίπεδα με ενότητες, όπως:
- Η «Αλώνη», τα διακοσμητικά αντικείμενα του Σκυριανού Σπιτιού
- Σκυριανές φορεσιές
- Σκυριανά Κεντήματα
- Υφαντά
- Ξυλόγλυπτα-μικροξυλόγλυπτα
- Σκυριανά κεραμικά
- Εργαλεία και σκεύη της Ελληνικής παραδοσιακής οικονομίας
- Κειμήλια
- Αρχεία εγγράφων
10. Σπάνιες εκδόσεις (Βιβλία από το 1500 μέχρι σήμερα) Περιοδικά και εφημερίδες (19ος αιώνας μέχρι σήμερα) Γκραβούρες και χάρτες
11. Γλυπτά Λουκίας, Νικόλαου και Ελένης Γεωργαντή
12. Ταφική Γλυπτική
13. Σκυριανή πινακοθήκη
14. Ζωγραφική Μάνου Φαλτάϊτς
Αρχείο Εφημεριδων και Περιοδικών: Στο Μουσείο φυλάσσεται μια μεγάλη συλλογή από Ελληνικά περιοδικά και εφημερίδες από τηνΟθωνική μέχρι τη σημερινή εποχή, που περιλαμβάνει μεταξύ άλλων σειρές Εφημερίδων της Κυβερνήσεως, Εφημερίδων, φιλολογικών, πολιτικών και επιστημονικών περιοδικών, ξενόγλωσσων εφημερίδων και περιοδικών, κ.α.
Αρχείο Εγγράφων: Το περίφημο αρχείο εγγράφων του Μουσείου περιλλαμβάνει έγγραφα από τη Βυζαντινή εποχή, την Τουρκοκρατία, της Φιλικής Εταιρείας, της Επανάστασης του 1821, της Καποδιστριακής και Οθωμανικής εποχής, των μεγάλων νεώτερων ιστορικών γεγονότων του πολέμου του 1897, του Μακεδονικού Αγώνα, των Βαλκανικών Πολέμων (1912-1913), του Εμφύλιου Διχασμού, της Μικρασιατικής Εκστρατείας και Καταστροφής, του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου και της γερμανο-ιταλικής κατοχής, του εμφυλίου πολέμου, του Κυπριακού αγώνα για την Ένωση της Κύπρου με την Ελλάδα 1955-1958, καθώς και της πολιτικής ζωής μέχρι σήμερα. Εδώ βρίσκουμε ολόκληρο το κείμενο της Προκήρυξη της Φιλικής Εταιρείας, το κάλεσμα των Ελλήνων να μετάσχουν στην απελευθερωτική Επανάσταση του 1821, που συντάχθηκε ευθύς με την έναρξη της Επανάστασης.
Επίσης υπάρχει ολόκληρο το κείμενο της αποκήρυξης (αφορισμού) της Ελληνικής Επανάστασης του 1821 από τον Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως Γρηγόριο τον Ε΄.
ΣΥΛΛΟΓΕΣ: Οι Συλλογές του Μουσείου ολοκληρώθηκαν κατά το μεγαλύτερο μέρος τους από τη δεκαετία του 1980. Οι συλλογές συμπληρώνονται από την δωρεά του αρχείου σχεδίων του αρχιμάστορα της Σκυριανής ξυλογλυπτικής, Γιαννούλη Μπαμπούση, την δωρεά γλυπτών και ομοιωμάτων της Λουκίας Γεωργαντή και των γονέων της Ελένης και Νικόλαου Γιωργαντή, η οποία έγινε στο Μουσείο από τον σύζυγο της Λουκίας Γιωργαντή, τον Γιώργο Οικονομόπουλο, από άλλες, μεμονωμένες και μικρές δωρεές, αλλά και από τα έργα ζωγραφικής του Μάνου Φαλτάϊτς.
Η ζωγραφική του Μάνου Φαλτάϊτς Μυημένος στην βυζαντινή αντίληψη της τέχνης από ανθρώπους όπως ο Κόντογλου, ο Τσαρούχης, και ο Πικιώνης αλλά και με το θεωρητικό υπόβαθρο του Περικλή Γιαννόπουλου, η ζωγραφική του Μάνου Φαλτάϊτς εξερευνεί τα υλικά που απαρτίζουνε το φως της Ελληνικότητας φτάνοντας στο κερί και όχι στον ήλιο, στην σκιά της αμπέλου και όχι στην αντηλιά της, στο εσωτερικό μιας δροσερής βασιλικής και όχι στο ασβεστωμένο επίχρισμα της.
Με την Αναστασία Φαλτάϊτς, την ψυχή του Μουσείου
Συναντήσαμε την σύζυγο του Μάνου Φαλτάϊς, την κυρία Αναστασία, που δεν κρύβει τα χρόνια της και συνεχίζει να αποτελεί την ψυχή του Μουσείου.
Μας ξενάγησε και μας μίλησε για το πάθος και το μεράκι του Μάνου και της ίδιας για να στηθεί και να αναπτυχθεί το Μουσείο. Η ίδια στα 84 χρόνια της βρίσκεται εδώ το μεγαλύτερο μέρος της ημέρας και μόνο το βράδυ αποσύρεται δίπλα στο παραδοσιακό σπίτι για ανάπαυση.
“Χαιρόμαστε, που ο κόσμος αγκάλιασε το μουσείο μας και αγάπησε την δουλειά μας”, λέει με ικανοποίηση και με την χαρά, που φέρνει η μακρά δημιουργική πορεία.
Δεν προλαβαίνεις να τα δεις όλα σε τρεις μέρες στη Σκύρο. Γιατί είναι και οι παρέες, που ζητούν τραπεζώματα και διασκέδαση. Εδώ οι άνθρωποι γλεντούν συλλογικά και συντροφικά. Μας είπαν για το πανηγύρι στο εκκλησάκι της Αγίας Τριάδας, στην τοποθεσία Νύφι. Ήταν παραμονή του Αγίου Πνεύματος και το εκκλησάκι γιόρταζε.
Στο εκκλησάκι της Αγίας Τριάδας σε κλίμα μυσταγωγίας
Φτάσαμε το λιόγερμα σε ένα ήρεμο τοπίο, δίπλα στη γαλήνια θάλασσα. Ερχόταν μια υπερκόσμια αίσθηση με ύμνους και μυρωδιές από λιβάνι και φυσική ρίγανη, που είναι απλωμένη σε όλους τους λόφους του νησιού, ακόμη και δίπλα από τον δρόμο. Εδώ βρίσκουμε επίσης πολλά άλλα βότανα, όπως λουίζα και φασκόμηλο, ενώ οι λόφοι αυτή την εποχή παίρνουν κίτρινο χρώμα από τα ανθισμένα σπάρτα.
Οι πιστοί έκαναν έναν κύκλο γύρω από το εκκλησάκι και παρακολουθούσαν με κατάνυξη την ακολουθία και τις ψαλμωδίες από τον τοπικό ιερέα και έναν νεαρό ψάλτη.
Καθώς ο ήλιος έπεφτε στο Αιγαίο η εικόνα αντανακλούσε ελληνική παράδοση και ομορφιά σε μια ατμόσφαιρα με διαθέσεις χαράς και οικειότητας. Στα μακρόστενα τραπέζια – τάβλες στρώθηκαν απλά τραπεζόχαρτα και σε λίγο μοσχοβόλησε ο τόπος από τα ψητά και το κατσικάκι γιουβέτσι, που σέρβιρε ο τοπικός σύλλογος για όλους τους επισκέπτες. Οι άνθρωποι του συλλόγου και άλλοι εθελοντές πρόσφεραν και ωραίο τοπικό κρασάκι, που συνέβαλε στο να ανέβει το κέφι. Δεν άργησαν οι παρέες να αρχίσουν το τραγούδι με παραδοσιακά τοπικά σε χορωδιακή εκτέλεση. Άλλα για την ξενιτιά, άλλα για τις ομορφιές του τόπου και άλλα για το πως πιάνεται ο έρωτας…
Μέσα στην παρέα των γυναικών της αυτοσχέδιας χορωδίας και μια ωραία κυρία, για τα μάτια της οποίας, όπως μας είπαν, ξενυχτούσε ο διάσημος ηθοποιός Ρόμπερτ Ντε Νίρο όταν ήταν νεαρός και έκανε διακοπές στο νησί.
Η κυρία τραγουδούσε αγέρωχη και καμαρωτή, διατηρώντας αρκετή από την νεανική ομορφιά της, σαν να ήθελε να πει ότι ο έρωτας είναι παντού και δεν “χαμπαριάζει” από ηλικίες…
Το καταφύγιο του Αχιλλέα και ο έρωτας με την πριγκίπισσα
Φύγαμε από το πανηγύρι με ωραίες διαθέσεις και με την πεποίθηση ότι ο μεγαλύτερος εχθρός της μοναξιάς είναι η συντροφικότητα και η καλή παρέα.
Πλησιάζοντας προς την Παραλία της Χώρας, λίγο πριν από τους Ασπούς αντικρίσαμε το εκκλησάκι του Αγίου Νικολάου, όπου είχαμε ανάψει κεράκια νωρίτερα. Εκεί σε μια άκρη, μοναχικό με νωχελικά φωτάκια να δίνουν δύναμη σε όσους φτάνουν εδώ και ιδιαίτερα στους θαλασσινούς, που έχουν να διηγηθούν πολλές ιστορίες, μύθους και θρύλους.
Άλλωστε η Σκύρος κρύβει πλούσιο υλικό και απο την μυθολογία. Σύμφωνα με έναν μεταομηρικό μύθο, η Θέτις έκρυψε εδώ τον γιο της Αχιλλέα, για να τον εμποδίσει να πάει να πολεμήσει στην Τροία. Ντυμένος σαν κορίτσι και με το όνομα Πύρρα (κόκκινο ή ξανθό), είναι κρυμμένος ανάμεσα στις κόρες του βασιλιά Λυκομήδη.
Αυτή η φορεσιά δεν τον εμποδίζει να αποκτήσει ένα γιο, τον Νεοπτόλεμο, με την πριγκίπισσα. Ο Οδυσσέας έρχεται στο νησί μεταμφιεσμένος σε μικροπωλητή και φυσικά όλα τα κορίτσια δείχνουν το ενδιαφέρον τους στους στα υφάσματα, τα αρώματα και κοσμήματα. Το μόνο «κορίτσι», που ενδιαφέρεται για τα όπλα είναι, φυσικά, η Πύρρα και ο Οδυσσέας αποκαλύπτει τον Αχιλλέα και τον παίρνει μαζί του στην Τροία.
Παίρνοντας μαζί μας τις όμορφες εντυπώσεις, εικόνες, αρώματα, απόηχους από τραγούδια και μύθους φτάνουμε στον δικό μας ΑΧΙΛΛΕΑ, το άνετο πλοίο της γραμμής για τον απόπλου της επιστροφής.
Καθώς απομακρυνόμασταν κοιτούσα πίσω το λιμανάκι και αυθορμήτως μου ήρθαν στο μυαλό κατά παράφραση οι στίχοι του τραγουδιού “Λιναριά, Λιναριά, εσένα έχω στην καρδιά…”.
