Κίνημα κατά της ακρίβειας εξελίσσεται στην Ευρώπη, καθώς οι κάτοικοι και άλλων χωρών μποϊκοτάρουν τα σούπερ μάρκετ, κάτι που κάνουν τώρα και οι Σουηδοί, όπου παρατηρείται εκτίναξη των τιμών τροφίμων. Εκτιμάται ότι η δαπάνη της μέσης οικογένειας Σουηδών για τρόφιμα έχει αυξηθεί κατά 2.750 ευρώ τον χρόνο.
Και αυτού του είδους το μποϊκοτάζ δεν είναι μόνο του στην βόρεια Ευρώπη. Τον περασμένο μήνα, οι Βούλγαροι καταναλωτές γύρισαν την πλάτη στα σούπερ μάρκετ για τους ίδιους λόγους. Και τον Ιανουάριο, ένα παρόμοιο κίνημα στην Κροατία εξαπλώθηκε στη Βοσνία-Ερζεγοβίνη, το Μαυροβούνιο και τη Σερβία.
Στη Σουηδία, η συσκευασία του καφέ πρόκειται να ξεπεράσει το συμβολικό όριο των 100 κορονών (9,20 ευρώ), μια αύξηση της τιμής του κατά περισσότερο από ένα τέταρτο μέσα σε ένα χρόνο, σύμφωνα με τη Στατιστική Υπηρεσία της Σουηδίας. Τα γαλακτοκομικά προϊόντα έχουν επίσης αυξηθεί ιδιαίτερα απότομα: 26% περισσότερο σε ένα χρόνο για το βούτυρο…
Οι τιμές σοκολάτας και τυριού
Πριν από δύο εβδομάδες, μια μεγάλη αύξηση προκάλεσε ένα λαϊκό κίνημα διαμαρτυρίας. Σύμφωνα με τον ιστότοπο σύγκρισης Matpriskollen, η τιμή της σοκολάτας αυξήθηκε κατά 9%, του τυριού κατά 6%… Η στατιστική υπηρεσία της Σουηδίας υπολόγισε αύξηση 3,9% σε ετήσια βάση τον Φεβρουάριο.
Έτσι, στο TikTok και το Instagram, μια viral καμπάνια κάλεσε σε μποϊκοτάζ των σούπερ μάρκετ κατά τη διάρκεια της εβδομάδας 12: “Bojkotta vecka 12”. Η εκστρατεία στοχεύει στο “ολιγοπώλιο” που σχηματίζουν οι μεγάλες αλυσίδες λιανικής Lidl, Hemköp, Ica, Coop και Willys. Σύμφωνα με το AFP, οι αλυσίδες αυτές αντιπροσωπεύουν περίπου το 90% της σουηδικής αγοράς.
Οι αλυσίδες δικαιολογούν τις αυξήσεις των τιμών με μια ολόκληρη σειρά παραγόντων, όπως ο πόλεμος, η γεωπολιτική, οι τιμές των πρώτων υλών, οι σοδειές ή η κλιματική αλλαγή.
Τι θα κάνουν οι εταιρείες
Αν και το μποϊκοτάζ μιας εβδομάδας δεν άλλαξε ριζικά τα πράγματα και δεν έριξε τις τιμές, η δράση άνοιξε τη συζήτηση, με εκκλήσεις προς τον πολιτικό κόσμο.
Η σουηδική κυβέρνηση επισημαίνει ότι από την ανάληψη των καθηκόντων της το 2022, ο πληθωρισμός μειώθηκε από το 10% σε περίπου 1%.
Αλλά η πίεση ασκείται στους μεγάλους λιανοπωλητές, σημειώνει ο καθηγητής Niklas Egels Zanden του πανεπιστημίου του Γκέτεμποργκ. Η κυβέρνηση θα τους καλέσει να συζητήσουν το θέμα. Ο Niklas Egels Zandén πιστεύει ότι οι εταιρείες που υπόκεινται σε μποϊκοτάζ είναι ευαίσθητες στο μήνυμα επειδή θέλουν να συμπεριφέρονται ως υπεύθυνοι παράγοντες και να κάνουν καλά πράγματα για τους πελάτες τους.
Ένα από τα προβλήματα που επισημάνθηκαν είναι η έλλειψη ανταγωνισμού. Η κύρια αλυσίδα σούπερ μάρκετ της Σουηδίας, η Ica, η οποία κατέχει το ένα τρίτο της αγοράς, είναι ο κύριος στόχος, όπως και η γαλακτοβιομηχανία Arla, την οποία οι ακτιβιστές θα συνεχίσουν να μποϊκοτάρουν για τρεις εβδομάδες.
Ένα μήνα χωρίς σούπερ μάρκετ
Για άλλους, το μποϊκοτάζ διήρκεσε μόνο επτά ημέρες, αλλά για ορισμένους καταναλωτές είναι απαραίτητο να προχωρήσουν περισσότερο. Αλλάξτε τις καταναλωτικές σας συνήθειες. Προτιμήστε ένα μικρό, τοπικό δίκτυο, αυτό που ονομάζεται “reko ring” για προϊόντα χωρίς μεσάζοντες όπως γίνεται από τις Associations pour le maintien d’une agriculture paysanne στη Γαλλία.
Στο Βέλγιο, η ConsomAction, η Oxfam-Magasins du monde και η Collectif 5C διοργανώνουν έναν μήνα χωρίς σούπερ μάρκετ από την 1η έως τις 30 Απριλίου με τον ίδιο στόχο: να ευαισθητοποιήσουν τους καταναλωτές για την ανάγκη να αγοράζουν περισσότερο τοπικά, βιώσιμα και ηθικά και να αμφισβητήσουν το κυρίαρχο μοντέλο της μαζικής κατανάλωσης. Με επίκεντρο τις τιμές, αλλά και το περιβάλλον, την υγεία και τα απόβλητα.
Μποϊκοτάζ και σε χώρες των Βαλκανίων
Ωστόσο, το σουηδικό κίνημα μποϊκοτάζ δεν είναι το μοναδικό στην Ευρώπη. Νωρίτερα φέτος, οι αυξήσεις των τιμών προκάλεσαν παρόμοια αντίδραση σε αρκετές χώρες της νοτιοανατολικής Ευρώπης.
Όλα ξεκίνησαν στις 24 Ιανουαρίου με μποϊκοτάζ στην Κροατία κατά της αύξησης των τιμών, μια δράση της ομάδας καταναλωτών “Halo, inspektore”,που συνεχίστηκε σε μικρότερη κλίμακα στη Σλοβενία και την Βουλγαρία, ενώ ακολούθησαν η Σερβία που βρίσκεται στη δίνη εκτεταμένων διαμαρτυριών, το Μαυροβούνιο, η Βόρεια Μακεδονία, η Βοσνία-Ερζεγοβίνη και το Κοσσυφοπέδιο.
Στις 31 Ιανουαρίου, ένα κάλεσμα για μποϊκοτάζ ξεκίνησε σε όλες τις χώρες της πρώην Γιουγκοσλαβίας, αλλά το κίνημα εξαπλώθηκε και στην Αλβανία, ενώ από τα Βαλκάνια διαχύθηκε στη Σλοβακία, την Τσεχική Δημοκρατία και την Ελλάδα τον Φεβρουάριο.
Χαμηλότερη ποιότητα, υψηλότερες τιμές
Στη Ρουμανία, το κίνημα έχει υιοθετηθεί από τη λαϊκιστική ακροδεξιά: ο πρώην υποψήφιος πρόεδρος Calin Georgeskou κάλεσε σε μποϊκοτάζ των ξένων εμπορικών σημάτων σούπερ μάρκετ στις αρχές Φεβρουαρίου. Η επιχείρηση σημείωσε περιορισμένη επιτυχία, κυρίως λόγω της εμφάνισης μιας εκστρατείας κατά του μποϊκοτάζ στα κοινωνικά δίκτυα ως απάντηση στην εμπλοκή της ακροδεξιάς.
Η γενική κριτική που ασκείται στις αλυσίδες είναι ότι συμφωνούν τις τιμές. Σε αρκετές από τις χώρες που αναφέρθηκαν, το επίπεδο υπερβαίνει ακόμη και αυτό του Βελγίου ή της Γερμανίας για βασικά προϊόντα όπως το γάλα ή τα αυγά.
Υπάρχει όμως και η επιθυμία για πρόσβαση σε ποιοτικά τρόφιμα, δεδομένου ότι τα προσφερόμενα προϊόντα θεωρούνται συχνά λιγότερο καλά από ό,τι στην υπόλοιπη Ευρώπη, όπως δείχνει ο τίτλος αυτής της σελίδας στο Facebook στη Σλοβακία: “Μη μας ταΐζετε με σκουπίδια”.
Και εδώ επίσης, οι ηγέτες καλούνται να λογοδοτήσουν. Σε τέτοιο βαθμό, μάλιστα, που στη συνάντηση των Ευρωπαίων υπουργών Γεωργίας, η Σλοβακία, η Βουλγαρία, η Κροατία, η Ουγγαρία, η Λιθουανία, η Ρουμανία και η Σλοβενία έδειξαν με το δάχτυλο τις πολυεθνικές εταιρείες τροφίμων για την αύξηση των τιμών τους. Οι αλυσίδες κατηγορούν τους προμηθευτές τους για τις αυξήσεις των τιμών.
Πάγωμα τιμών – προσφορές δώρων
Η Λιθουανία έχει εν τω μεταξύ δημιουργήσει ένα παρατηρητήριο τιμών. Η Ουγγαρία του Βίκτορ Όρμπαν επανέφερε μέτρα δώρου, με μπλοκαρισμένες τιμές σε ορισμένα προϊόντα, ένα οπλοστάσιο που έχει ήδη χρησιμοποιηθεί στη χώρα αυτή για τα βασικά τρόφιμα και τα καύσιμα, αλλά το οποίο έχει επίσης δείξει τα όριά του και την ικανότητά του να προκαλεί ελλείψεις και να μετατοπίζει τον πληθωρισμό σε άλλα αγαθά.
Η Κροατία υιοθέτησε την ιδέα, επεκτείνοντας το υφιστάμενο πάγωμα των τιμών σε περίπου σαράντα προϊόντα. Στη Βουλγαρία, η αντιπολίτευση πιέζει την κυβέρνηση να ακολουθήσει το παράδειγμά της.
Η δυσαρέσκεια είναι διάχυτη, αλλά είναι επίσης οι χώρες στις οποίες το συνολικό κόστος ζωής ήταν χαμηλότερο από ό,τι στην υπόλοιπη Ευρώπη, για τα τρόφιμα και τα μη αλκοολούχα ποτά, σύμφωνα με την Eurostat. Με τα στοιχεία του πληθωρισμού να τα επιβεβαιώνουν, πολλοί ηγέτες της περιοχής αυτής μπορούν επομένως να ισχυριστούν ότι ο πληθωρισμός που έπληξε τα τρόφιμα επιστρέφει στο φυσιολογικό, μετά από μια επώδυνη περίοδο προσαρμογής.
Ο πόνος γίνεται περισσότερο αισθητός καθώς τα νοικοκυριά στις χώρες αυτές δαπανούν μεγαλύτερο μέρος του προϋπολογισμού τους για τρόφιμα, σύμφωνα με τα στοιχεία της Eurostat.. Και στην περίπτωση της Κροατίας, η μεγάλη εξάρτησή της από τον τουρισμό την τοποθετεί στην πρώτη γραμμή όταν πρόκειται για διακυμάνσεις στις τιμές των τροφίμων, εξηγεί η Νίνα Βουγιάνοβιτς, ερευνήτρια για τις οικονομικές επιπτώσεις της ένταξης στην ΕΕ στην Euractiv.
